Heraklius Rivayeti ve alınacak ibretlik dersler

 Abdullah ibnu Abbas haber verdi ki: Ebu Sufyan ibnu Harb ona şöyle haber verdi: Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellemin Ebu Sufyan ve Kureyşli kâfirlerle Hudeybiye barışının olduğu ve müddetinin uzatıldığı ve bu esnada Şam’da ticaret için bulundukları bir sırada Rum Kayser’i Hirakl Ebu Sufyan’a gelmeleri için haber yolladı. Hirakl ve Rum’un devlet büyükleri Îlyâ’dayken (Beytul-Makdis) onlar geldiler ve onları meclisine davet etti. Sonra onları ve tercümanını huzuruna çağırdı. Dedi ki:

- Kendisinin peygamber olduğunu iddia eden bu adama akraba olarak en yakın olanınız hanginizdir?

Ebû Sufyân dedi ki: Dedim ki:

- Nesebce en yakınları benim. Hirakl:

- Onu bana yaklaştırın. Onun arkadaşlarını da yakına getirin. Onlarda arkasında dursunlar, dedi. Sonra tercümânına dedi ki:

- Bunlara de ki: Ben bu adama (kendisinin peygamber olduğunu iddia eden zât hakkında) bazı sorular soracağım. Bana yalan söylerse, onu yalanlayın.

Ebû Sufyân dedi ki: Vallahi yalanımı başkalarına nakledecekler diye haya etmeseydim, O'nun hakkında ya­lan uydururdum. Ondan sonra bana ilk sorduğu şu oldu:

- Sizin içinizde onun soyu nasıldır?

- O içimizde saygın bir soya sahiptir, dedim.

- Sizden, (Kureyş ve Araptan) ondan önce bu iddiada bulunmuş bir kimse var mıydı? dedi.

- Hayır, dedim.

- Babaları içinde kral var mıydı? dedi.

- Hayır, dedim.

- Ona tâbi olanlar halkın soyluları mı, yoksa zayıfları mı? dedi.

- Zayıf olanlar, dedim.

- Onların sayıları artıyor mu, yoksa eksiliyor mu? dedi.

- Bilakis artıyorlar, dedim.

- İçlerinde O'nun dînine girdikten sonra nefsani çıkarlarından dolayı dîninden dönenler var mıdır? dedi.

- Hayır, dedim.

- Peygamber olduğunu söylemezden önce onu hiç yalancılıkla ittiham eder miydiniz? dedi.

- Hayır, dedim.

- Hiç ihanet edip anlaşmasına aykırı davranır mı? dedi.

- Hayır. Bizler şu anda onunla anlaşma içerisindeyiz. Bu anlaşmayı bozup ihanet eder mi bilmem, dedim.

Ebû Sufyân dedi ki: Onun değerini düşürecek, onu gözden düşürecek bundan başka bir söz bulamadım.

- O'nunla hiç savaştınız mı? dedi.

- Evet, dedim.

- O'nunla olan savaşınız nasıldı? dedi.

- Aramızda savaş çekişmeyle geçer. Savaş, tarafların bir lehine bir aleyhine gelişir, dedim.

- Size ne emrediyor? dedi.

- Bize diyor ki: Yalnızca bir olan Allah’a ibâdet edin ve hiçbir şeyi O'na ortak koşmayın. Babalarınızın cahiliyede söyleyip yapageldikleri şeyleri terk edin, dedim. Bize namazı, doğru sözlü olmayı (yalanı terk etmeyi) iffetli olmayı ve akrabaya iyiliği emrediyor, dedim. Babalarınızın inanıp söyleye geldikleri şeyleri terk ediniz, dedim.

Bunun üzerine tercümânına dedi ki:

- Ona söyle: Sana nesebinden sordum, onun içinizde asil bir soya sahip olduğunu söyledin. Peygamberler de zâten böyle kavminin soy bakımından asil olanlarından gönderilirler. İçinizden (yani Kureyş ve Araptan) bu sözü O'ndan evvel söylemiş kimse var mıydı, diye sordum; hayır dedin. Şayet ondan önce bu sözü söylemiş birisi olsaydı; ‘Kendisinden önce söylenmiş bir sözle teselli buluyor onu söylüyor, derdim. Sana onun babalarından kral olan var mıydı? Diye sordum. Olmadığını söyledin. Şayet onun babalarından birisi kral olsaydı:

-Babasının mülkünü krallığını isteyen birisi, derdim. Sana bu sözleri demezden önce onu yalancılıkla ittiham ediyor muydunuz? diye sordum.

–Hayır, diye cevap verdin. Ben biliyorum ki, insanlara karşı yalan söylemeyen, bunu huy edinmemiş birisi Allah’a karşı yalan söylemez. Sana ona tabi olanlar halkın eşrafımı yoksa zayıfları mı? diye sordum. Bana ona zayıf olanların tabi olduğunu bildirdin. Peygamberlere tabi olanlarda onlardır. Sana onların azaldıklarını mı yoksa arttıklarını mı? sordum. Onların arttıklarını söyledin. İşte îman da tamamlanıncaya kadar böyledir. Sana içlerinde O'nun dînine girdikten sonra nefsanî çıkarlarından dolayı dîninden dönenler var mıdır? diye sordum.

-Hayır, diye cevapladın. İmanda işte böyle kalbi bütün samimiyetiyle kaplar. Sana yapmış olduğu anlaşmaları bozar mı? diye sordum. Sen hayır dedin. Peygamberlerde işte böyle ahde vefa gösterip anlaşmalarına sadık kalırlar. Sana onun neyi emrettiğini sordum. Size Allah’a ibadet etmenizi, O’na hiçbir şeyi ortak koşmamanızı emrettiğini, putlara ibadet etmekten yasakladığını ve sizlere namaz kılmayı, doğru sözlü olmayı ve iffetli olmayı emrettiğini söyledin. Eğer bu söylediklerin doğruysa, şu iki ayağımın altındaki yere sahip olacaktır. Ben onun sizin içinizden çıkacağını tahmin etmiyordum. Şayet O’na ulaşacağımı bilsem her türlü yolu denerdim. Şayet O’nun yanında olsaydım ayaklarını yıkardım. Sonra Hırakl, Dıhye'nin elçiliği ile Busrâ emîrine gönderilen Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellemin mektubunu istedi. O da oku­du. Mektûpta şunlar yazılıydı:

 

“Rahman ve Rahîm olan Allah'ın adıyla. Allah'ın kulu ve Rasûlü Muhammed'den Rûm'un büyüğü Hirakl'e. Hidâyete tâbi olanlara selâm olsun. Seni İslâm’a çağıran kelimeye yani Allah’tan başka hakkıyla ibadet edilecek başka bir ilâh olmadığına ve Muhammed sallallahu aleyhi ve sellemin Allah’ın Rasûlü olduğuna şehâdet etmene davet ediyorum. İslâm'a gir ki güvende olasın ve Allah ecrini iki kat versin. Şayet İslam dinine girme davetine icabet etmezsen çiftçilerin (veya halkının) günâhı senin boynuna­dır."Ey Kitâb ehli! Allah'tan başkasına ibadet etmeyeceğimiz, hiçbir şeyi O’na ortak koşmayacağımız, Allah dışında birbirimizi rabler edinmeyeceğimiz hususunda bizimle sizin aranızda bir olan kelimeye (tevhid kelimesine) geliniz. Buna rağmen yine de yüz çevirirlerse, işte o zaman ‘bizim Müslüman olduğumuza şâhid olun’ deyiniz. "  

Ebû Sufyân dedi ki: Hirakl’in soru ve cevapları ve mektubun okun­ması bittikten sonra yanında gürültü çoğaldı, sesler yükseldi, biz de yanından çıkarıldık. Çıkarıldığımızda arkadaşlarıma dedim ki:  İbnu Ebî Kebşe'nin (yani Nebi sallallahu aleyhi ve sellemin) işi azametli oluyor. Benû Asfar (yani Rum) kralı O'ndan korkuyor. Artık Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellemin gâlib geleceğine tâ Allah’ın beni İslam’la şereflendirinceye kadar kesin inan­cım devam etti. Ben de bu inancımı ortaya çıkardım.

Şam’daki Hıristiyanların dini lideri ve Îlya’nın (Beytul-Makdis) emiri ve Hirakl’in dostu olan İbnun-Nâtûr, bu günlerde düşünceli ve üzüntülü görüp ondan konuştu. Romalı generallerinden bazıları ona dedi ki:  Senin hâlini hiç beğenmiyoruz, dediler. İbnu'n-Nâtûr dedi ki: Hirakl yıldızlara bakan bir kâhindi. Ona sorduklarında onlara dedi ki: Ben bu gece yıldızlara baktığımda Hitan Meliki'nin üstünlük sağladığını gördüm. Bu ümmet içinde sünnet olan­lar kimlerdir? Yahûdîler'den başka sünnet olan yoktur; onlar hususunda tasalanma. Senin sultan altında bulunan şehirlere yaz da oralarda bulunan Yahudileri öldürsünler, dediler. Bu sırada onlar kendi işleriyle meşgulken Hirakl'in huzuruna Gassân Meliki tarafından Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellemden haber ulaştırmakla görevlendirilmiş bir adam getirildi. Hirakl o adamdan haberi alınca: Gidin ve bu adam sünnetli midir, değil midir, diye bir bakın, dedi. Baktılar ve sünnetli olduğunu bildirdiler. Sonra Arapların sünnet olup olmadıklarını sordu. O adam: Arapların sünnet olduklarını söyledi. Bu­nun üzerine Hirakl: Sözü edilen bu zât bu ümmete hakim olacaktır. On­dan sonra Hirakl, Rûmiye’de ilimce kendine denk olan bir dostuna mektûb yazıp Hıms'a gitti. Hirakl, arkadaşından Nebi sallallahu aleyhi ve sellemin gerçekten peygamber olduğu görüşüne muvafakat eden mektubu gelinceye kadar Hıms’tan ayrılmadı. Müteakiben Hirakl, Hıms'ta bulunan etrafında evler bulunan saraya girmeleri için Rûm büyüklerini davet ederek kapıların kapan­masını emretti. Sonra yüksek bir yere çıkıp:

- Ey Rûm topluluğu! Felaha ve rüşte erişmek ve mallarınızın ellerinizde kalması için bu peygambere tâbi olmaz mısınız?

Bunun üzerine orada bulunanlar, yaban eşeklerinin kaçışmaları gibi kapılara doğru koşmaya başladılar. Kapıların ise kapalı olduğunu gördüler. Hirakl, bundan hoşlanmadıklarını görüp onların iman etmede ümitsizliğe düşünce dedi ki: Onları bana geri getirin. –Ben biraz önceki sözlerimi sizin dininize olan bağlılığınızı sınamak için söyledim. Dininize nedenli bağlı olduğunuzu gördüm. Bunun üzerine orada bulunanlar ona secde edip bundan dolayı razı oldular.  Hirakl’in imana daveti konusundaki son olay bundan ibarettir. Bunu Salih ibnu Keysân, Yûnus ve Ma'mer  Zuhrî'den ri­vayet etmişlerdir. (Hadisin geçtiği yer; BUHARİ 7, 51, 2681, 2804, 2941, 2978, 3174, 4553, 5980, 6260, 7169, 7541.)

 

 

 

Sohbet

 

Müşrikler Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem’i, Mekke döneminde rahat bırakmadıkları gibi Medine’ye hicret ettikten sonra da hiç rahat bırakmadılar. Gerek civar kabileleri ayaklandırarak, gerek Medine'ye saldırarak, gerekse aleyhte propaganda yaparak altı yıl içerisinde üç büyük savaşa onlarca seriyye'ye sebep oldular. Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem hicretin altıncı yılında şartlar aleyhte olmasına rağmen Mekke site devletinin reisleri ve civar kabilelerle on yıllığına ‘Hudeybiye Barış Anlaşması'nı imzaladı. Artık Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem tebliğ, İslam'a dâvet ve eğitime ağırlık vermeye başladı. Zamanın üç büyük süper devleti olan İran Kisrâ'sına, Bizans Kayser'ine, Mısır Mukavkıs'ına "Eslim Telsem (Müslüman ol, kurtul)" mesajını gönderdi... Süleyman aleyhisselâm'ın Belkıs'a gönderdiği gibi... Mûsa aleyhisselâm'ın Firavun'a bildirdiği gibi... İbrahim aleyhisselâm'ın Nemrud'a haykırıdığı gibi... Allah Rasûlü'nün mektubunu Medine'den asırlarca insanlığı sömüren Bizans imparatorluğunun kralına Dihyetü'l-Kelbî ulaştırdı... Rasûlullah'tan sonra en güzel ve yakışıklı olan Dihyetü'l-Kelbî... Cebrâil'in onun sûretine girerek vahyi getirdiği Dihye... Sahabeler de civar memleketlere yayıldılar. Çöle inen nuru ötelere taşımak için...

Küfür cephesine gelince: Onlar dünyalık menfaat ve çıkardan başka ne tanırlar? Uzun zamandır ticaret yapamayan Ebû Süfyan ve otuz küsur kişilik bir ticaret kervanıyla Şam diyarına yola çıkıyor... Mallar yükleniyor, develer hazırlanıyor... İbnü İshâk el-Megâzî'de İbn-i Şihâb ez-Zührî yoluyla Ebû Süfyan'nın şöyle dediğini nakleder: "Biz tüccar bir kavimdik. Ancak harp bizi ticaretten alıkoydu. Sulh dönemi başlayınca kureyşten bir grupla birlikte Şam'a ticaret yapmaya çıktım. Allaha yemin ederim ki, kervanın yola çıkacağı duyulunca, Mekke'de tanıdığım hiç bir erkek ve kadın kalmadı ki satmam için bana bir mal getirmiş olmasın..."

Hatta İbnü's-Seken bu kervandan yirmi kişinin isimlerini sayar. Bunların içinde Muğira bin Şu'be'yi de zikreder. Halbuki bu görüşün araştırılmaya ihtiyacı vardır. Çünkü Muğira bin Şu'be o dönemlerde Müslüman idi. Belki de Muğira kayser ile görüştükten sonra Medine'ye gelip müslüman olmuş ta olabilir? Ebû İshak el-Fezzârî Kitabu's-Siyer'de, Ebû 'Ubeyd'de Kitabu'l-Emvâl'da Saîd bin Müseyyeb yoluyla şu haberi nakleder:

Rasulullah (sav.) kisra ve kayser'e mektup yazdı. Kayser mektubu okuyunca "Şimdiye kadar hiç böyle bir mektup almamıştım" dedi. Böylece Heraklius emniyet müdürünü çağırttı ve ona "Şam'ın altını üstüne getir ve bana bu adamın (peygamberimizi kastediyor) kavminden birilerini bul getir" diye emretti. Ebû Süfyan diyor ki "Vallahi, biz Gazze şehrindeyken bir de Bizans akerleri bize hücûm etti ve hepimizi alıp saraya götürdüler"

İmparator Heraklius Îylîyâ şehrinde idi. Bu şehre "İlyâ" da denilir. "Allah'ın Evi" anlamına gelir. Günümüzün Kudüs'üdür. Bir rivayete göre bu şehir ismini Nuh aleyhisselâm'ın oğlu Sem'in torunu "İlya"dan almaktadır.

Taberî  "Târih"inde der ki: "İran kisrası ordusunu Bizans topraklarına sürdü. Bir çok yeri yakıp yıktı. Sonra Kisra, ordu komutanlarından Şehrebıraz'ı öldürmek üzere bir komplo hazırladı. Şehrebıraz bunu öğrendi ve askerleriyle birlikte Bizans imparatoru Heraklius'un

tarafına geçti. Böylece Heraklius İran askerlerinin yardımıyla Kisra'yı hezimete uğrattı. Bu nedenle Heraklius Allah'a teşekkürün bir ifadesi olarak Hımıs'tan İlya'ya kadar yürümeye karar verdi. İmparator İlya'ya varıncaya kadar yollarına kırmızı halılar serip kokular sürüyorlardı."

Kervan saraya ulaşınca Ebû Süfyan ve beraberindekiler İmparatorun huzuruna çıkarıldılar. Bir de baktılar ki İmparator Heraklius başında tâcı, yanında Rum'un liderleri, Ruhban ve Kıssîs'ler ile birlikte tahtında oturuyor... İmparator tercümanlarını çağırttı ve:

-  Onlara sor. Arap diyarında çıkan ve peygamber olduğunu iddia eden bu adama kan bağı bakımından hanginiz en yakın?

Kervandakiler Ebû Süfyan'ı işaret ediyor. Ebû Süfyan:

-  O'na nesep bakımından en yakın benim, diyor. Çünkü kervanının içinde Abd-i Menaf oğullarından Ebû Süfyan'dan başka kimse yoktu.

Heraklius:

-  Ona yakınlık derecen nedir?, diye sorar. Ebû Süyfan:

-  Amcamın oğludur, der.

Zira Abd-i Menaf hem Ebû Süfyan'ın hem de Rasulullah (sav.)'in dördüncü kuşaktan babasıdır. Rasulullah (sav.)'in babası Abdullah, O'nun babası Abdulmuttalip, onun babası Hâşim, onun babası Abd-i Menaf'tır. Ebû Süfyan'ın babası Harp, onun babası Ümeyye, onun babası Abd-i Şems, onun babası Abd-i Menaf'tır. İmparator Heraklius, Ebû Süfyan'ı öne çıkarttırır. Kervandakileri de onun arkasına saf halinde dizer. Sonra tercümanlarına der ki:

- Arkadaki adamlara söyleyin. Bu adama, peygamberlik iddia eden o zat hakkında sorular soracağım. Eğer yalan cevap verirse, hemen müdahale edip düzeltsinler... İmparator Heraklius, çok zeki bir adam. Zaten Ebû Süfyan, İbn-i İshâk'ın rivayetinde bunu açıkça zikrederek "Allah'a yemin ederim ki o güne kadar bu adamdan daha dâhî hiç kimseyi görmedim" diyor.

Zira, o dönemin şartlarında kocaman bir imparatorluğun krallığını yürütmek sıradan insanların işi değildir. Ancak bir takım yetenenkler ister. Demek ki imparatorda sıradan insanlarda olmayan bazı özellikler vardı. Zaten Ebû Süyfanı öne çıkartıp kervandakleri arkaya dizmesi buna işaret eder.

Ebû Süfyan diyor ki:

- Allah'a yemin ederim ki, benim hakkımda "yalan konuşuyor" demelerinden utanmasaydım, sorduğu sorulara yalan cevap verirdim. (İbn-i İshak'ın rivayetinde:) "Allah'a yemin ederim ki, eğer yalan söylemiş olsaydım bile, arkamdakiler imparatorun huzurunda yalanımı ortaya çıkarmazlardı. Ancak ben lider bir adamdım. Yalan söyleyerek şerefimi küçük düşüremezdim. İyi biliyorum ki, eğer orda yalan söyleseydim arkamdakiler imparatorun huzurunda beni yalanlamasalar bile, başka yerlerde bunu konuşacaklardı. Bu nedenle yalan söylemedim"

Bu cümleler gösteriyor ki, cahiliyye dönemininin liderleri bile yalanı çirkin görüyorlardı. Yalanın, liderin şanını, şerefini, onurunu zedeleyeceğini biliyorlardı. Bir lider yalana tenezzül etti mi, onun değerinin yıkılacağını, insanlar nezdinde liderlik sıfatının yıkılacağını anlıyorlardı. Peki, günümüz dünyasında yalan söyleyen politikacılara, liderlere, bakan ve vâlilere ne demeli? Bunların hangisi câhilî, hangisi modern?!

 

İMPARATORUN SORULARI VE CEVAPLAR

 

Birinci Soru:

-  (Peygamberlik iddia eden o zâtın) içinizdeki nesebi nasıldır?

-  O içimizde soylu bir nesebe sahiptir. (Zira Hâşim oğulları İsmâil aleyhisselâm'ın soyundandır.

İkinci soru:

-  Sizin (Kureyşin veya Arapların) içinde bu sözleri ondan daha önce söyleyen hiç kimse varmıydı?

-  Hayır. Üçüncü soru:

-  Babaları içinde kral olan var mı?

-  Hayır.

Dördüncü soru:

-  Zenginler (meşhur insanlar) mı ona tâbi oluyor, zayıflar mı?

-  Bilakis zayıflar. Beşinci soru:

-  Ona tâbi olanlardan daha sonra ona kızıp dini beğenmediği için dinden dönen var mı?

-  Hayır. Altıncı soru:

-  Sayıları artıyor mu, azalıyor mu?

-  Bilakis artıyor. Yedinci soru:

-  Peygamberlik iddia etmeden önce onu hiç yalancılıkla itham ettiğiniz oldu mu?

-  Hayır. Sekizinci soru:

-  Anlaşmasını bozar mı? (Verdiği sözden döner mi? Hile yapar mı?)

-  Hayır. Ancak onunla şu anda bir anlaşma içindeyiz. Gelecekte anlaşmasını bozup bozmayacağını bilmiyoruz. (Ebû Süfyan'ın katabileceği tek itham bu oldu. Çünkü gelecekte ne olacağını kimse bilemezdi. Ancak gelecek şahit oldu ki Hudeybiye anlaşmasını Beşerin Efendisi değil Kureyş bozdu) Dokuzuncu soru:

-  Onunla hiç savaştınız mı?

-  Evet. Bazen biz yendik, bazen o. Onuncu soru:

-  Size neyi emrediyor?

-  Yalnızca Allah'a kulluk yapmayı, O'na hiç bir şeyi ortak koşmamayı, namaz kılmayı, dürüst olmayı, iffetli yaşamayı, akrabalarla ilgi kurmayı.

 

İMPARATORUN CEVAPLARA YORUMU

 

Bizans imparatoru Heraklius bu sorulardan sonra Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem Allah tarafından gönderilen bir peygamber olduğunu anladı ve bunu açıkça şöyle ifade etti.

1-   Sana nesebini sordum, sen de soylu bir nesebe sahip olduğunu söyledin. İşte peygamberler böyledir. Kavminin içinde soylu bir aileden seçilirler.

(Heraklius'un yanında Ruhban ve Kıssîs'lerin olduğunu daha önceden görmüştük. Öyle anlaşılıyor ki Heraklius peygamberler hakkındaki bu bilgileri hırıstiyan din alimlerinden almıştır.)

2-   Sana bu sözleri daha önce içinizden hiç kimse söyledi mi?" diye sordum, sen de "Hayır" dedin. Eğer bölgenizde daha önce bu sözleri söyleyen birisi olsaydı "Bu adam önce söylenilen bir şeyi taklit ediyor" derdim.

3-    Sana "Babaları içinde kral olan var mıydı?" diye sordum. Sen de "Hayır" cevabını verdin. Eğer babaları içinde kral olan birisi olsaydı "Babasının krallığının talep ediyor" derdim.

4-   Sana "İnsanların zenginleri (tanınmışları) mı ona tabi oluyor yoksa zayıfları mı?" diye sordum, sen de "Zayıfları" dedin. İşte o zayıflar peygamberlerin tebaasıdır.

(Zira tarıh boyunca zenginler, askerî ve siyasî gücü ele geçirenler halkları ezmişler, haddi aşmışlar, haksızlık ve zulüm üzerine dayalı sistmeler kurmuşlardır. Piramitleri insan harcıyla yapan Firavunlar ve Nemrutlar gibi... Bunun sonucunda küçük bir azınlık (zengin ve güçlüler) zevk ve sefâ içinde yaşarken binlerce halk yığını zulüm ve haksızlık altında ezilmşlerdir. İşte Allah Sübhânehû ve Teâlâ kimsenin yıkmaya güç yetiremediği o zulüm sistemlerini yıkıp yerine ilâhî adalet üzerine dayalı bir medeniyet kurmaları için kendi katından peygamberler göndermiştir. İşte bu peygamberlere ilk karşı çıkanlar hep bu küçük azınlık dediğimiz "Mütrafîn (Eşraf, gücü elinde bulunduran tanınmışlar, zenginler) olurken, o peygambere inanan, onu destekleyenler ise daima ezilen , haksızlığa uğrayan güçsüz halk yığınları olmuştur. Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem in şu hadis-i şerifi ne kadar da mânidârdır : "Cehennemin kapısına dayandım, bir de baktım ki cehennemi dolduranların çoğu Müstekbirler ( kendisini büyük görüp başkasını ezen zorbalar) ve zenginler idi. Cennetin kapısına dayandım bir de baktım ki cenneti dolduranların çoğu zayıflar (güçsüzler) ve fakirler idi". Bu nedenledir ki peygamberlere tâbi olanların çoğunuluğu hep zayıflar, güçsüzler, çaresizler, günahta ısrar etmeyen, kendini büyük görmeyen fakirler olmuştur)

5-   Sana, sayıları artıyor mu, azalıyor mu?" diye sordum, sen "Bilakis artıyor" dedin. İşte tamamlanıncaya kadar iman da böyledir. (İman bir ışık yakar. Sonra o ışık, namaz, zekat, oruç gibi emirlerle kemale erinceye kadar artmaya devam eder. O nedenledir ki Rasulullah'ın (sav.) son senesinde "Bugün sizin için dininizi kemale erdirdim ve size olan nimetimi tamamladım ve size din olarak İslamı seçtim" ayet-i kerimesi nâzil oldu.

6-   Sana, "O'na tâbi olanlardan hiç kimse dinine kızdığı için dinden döndü mü?" diye sordum, sen de "Hayır" cevabını verdin. İşte imanın ferahlığı kalplere girince böyle olur (Bir daha geri çıkmaz). İbn-i İshak'ın rivayetinde "İşte imanın lezzeti böyledir. Bir kalbe girdi mi daha oradan çıkmaz!"

(İşte böyledir... Rasûlullah'ı gören, O'nun sesinden Kuran dinleyen, Hakk'ı ve batılı farkeden sahabelerin gönlüne bir iman ateşi, bir nur, bir lezzet düştü!.. Yaktı onların gönüllerini Nübüvvet-i Ahmediye'nin ışığı...Artık Habbab'ın sırtını kızgın demirler yaksa ne yazar!... Düştü Bilal'in yüreğine sevgi ateşi, artık kızgın çöller onun vücudunu dağlasa ne yapar!... Duydu Sümeyye, Beşerin Efendisinin "Sabredin Ey Yâsir ailesi! Sizinle buluşma yerimiz cennettir" sözünü, artık Ümeyye bin Halef onun kemiklerini parçalasa ne çıkar!... Parçalandı o yürekler... Ama dinlerinden asla dönmediler...)

7-    Sana, "O zât, bu söylediklerini iddia etmeden önce, onu hiç yalancılıkla itham ettiğiniz oldumu?" diye sordum, sen de "Hayır" cevabını verdin. Kesinlikle anladım ki insanlara karşı hiç yalan söylemeyen bir kimse Alah'a nasıl yalan söylesin? (Mahluka yalan söylemeyen, Hâlık'a nasıl yalan söylesin? Yaratılmışa hiç yalan söylemeyen bir kimse, kâinatın Yaratıcısı Azamet sahibi yüce varlığa karşı nasıl yalan söyleyebilsin?! Yalan yere Allah bana vahiy göderdi diyebilsin?! Bu imkansızdır! Bu Muhaldir!..)

8-   Sana "Hilekarlık yapıp anlaşmasını bozuyor mu?" diye sordum, sen de "Hayır" cevabını verdin. İşte peygamberler de böyleir. Anlaşmalarını bozmazlar.

(Dünya tarihi boyunca devletler ve kurumlar arası bir çok anlaşmalar yapılmıştır. Ancak özellikler uluslararası alanda yapılan bu anlaşmaların kalıcı ve bağlayıcı hiç bir tarafı yoktur. Güçlü taraf şartlar lehine döndüğü zaman kendi anlaşmasını kendisi çiğnemiştir. Dünya siyaset tarihinden aldığı bu tecrübeyi çok iyi bilen Bizans imparatoru Rasulullah'ın (sav.) "anlaşmalar" ile ilgili yönünü sormuş ve Ebû Süfyan'ın "Hiç anlaşmasını bozduğu görülmemiştir" cevabını alınca "işte peygamberler böyledir" diyerek anlaşmaların kalıcı ve şartlarına uygun yürümesinin ancak peygamber medeniyeti ile mümkün olacağını bildirmiştir.)

9-   Sana "Onunla hiç savaştınız mı?" diye sordum. Sen de "Evet" dedin. "Onunla savaşınızın neticesi nasıl oldu?" diye sordum, sen de "Harp bizimle onun arasında bir keşiktir. Bazan biz kazandık, bazan o kazandı" dedin. İşte peygamberler böyle imtihan edilirler. Ancak nihaî zafer onlarındır.

10- "Size neyi emrediyor" diye sordum. Sen de "Yalnızca Allah'a kulluk yapmanızı, O'na hiçbir şeyi denk tutmamanızı, namaz kılmayı, dürüstlüğü, iffetli yaşamayı, akarabalarla ilgi kurmayı emrediyor" dedin.

SORU VE CEVAPLARIN YORUMLARI

Her ne kadar el-Mâzinî "İmparator Heraklius'un sorduğu bu sorular Nübüvvetin kesin delilleri değildir. Heraklius'un zihininde bir peygamberi tanıyabilmeye götüren bir takım işaretlerdir. Zira nübüvveti ıspatlayan bundan daha kuvvetli  kesin deliller vardır" dese de, biz İmparator Heraklius'un sorduğu bu on sorudan Efendimiz aleyhisselatü vesselâm'ın şahsında peygamberlerin on vasfını sırayla şöyle çıkarabiliriz:

1-    Soylu bir aileden gelir. Üstün bir nesebe sahip.

2-   Körü körüne taklitçi değil

3-    Dünyalık bir çıkar ve menfaat gözetmiyor. Krallık talep etmiyor.

4-    Haksızlık ve sömürü altında ezilen halkları kurtarıcı. Güçlüyü değil haklıyı üstün tutuyor.

5-   Hak yolda sebatkâr ve azimli. Gönüllere hitap ediyor, kalplerde taht kuruyor.

6-   Cezbedici, etkileyici, günden güne gelişiyor ve kuvvetleniyor.

7- Büyük-küçük,  leyhte  ve  aleyhte  hiç  bir  meselede  yalan söylemiyor.  Yalana  tenezzül  etmiyor.  Yalan  söyleyen  bir kimse   ya   kendi   yaptığı   ve   söylediği   şeylerin   yanlış olduğunu  bildiği için yani hata ettiği için ya da başkalarından kortktuğu için yalan söylediğine göre, Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem hatasız, söyledikleri ve yaptıkları doğru. Bu nedenle Allah'tan başka hiç kimseden korkmuyor.

8-    Anlaşmalarına bağlı, sözünde duran, hile yapmaz

9-    Zalimlere, müstekbirlere, zorbalara karşı izzetli, gerektiğinde onlara karşı güç kullanıp onları hakka döndürebilen

10- Getirdiği sistem yerin ve göklerin Yaratıcısına itaat ve O'nu noksan sıfatlardan tenzih etme üzerine kurulu. Dürüst, iffteli, saygın, iyilik peşinde koşan fertlerden oluşan faziletli toplumlarla dolu bir dünya kurmak istiyor.

Bizans imparatoru Heraklius sorularını sorup cevapları yorumladıktan sonra Ebû Süfyan'a dönüp şöyle dedi:

-  Eğer söylediklerin doğru ise, O (zât) işte şu ayaklarımı bastığım yerlere hakim olacaktır. Onun çıkacağını biliyordum. Ancak O'nun sizin içinizden çıkacağını zannetmemiştim. Eğer ona ulaşabileceğimi bilsem, hemen yolculuğa başlardım. Eğer O'nun huzurunda olsaydım, O'nun ayaklarını yıkardım!..."

-

SON SÖZÜN YORUMU:

İmparator Heraklius'un bu sözlerinin anlamı şudur:

Eğer sorularıma doğru cevap verdiysen, o zat pek yakında şu ayaklarımı bastığım yere hakim olacaktır: Muhaddisler bu sözü iki şekilde yorumlamışlardır:

1-  Bu cümle Kudüs ve Şam diyarının fethedileceğine işaret eder. Çünkü Heraklius Şam diyarının bir parçası olan İlya şehrinde yani Kudüs'te oturuyordu.

2-  Heraklius "Ayaklarımı bastığım yere hakim olacaktır" derken bütün saltanatını kastetmiştir. Çünkü bu sözleri söylerken tahtında oturuyordu. "Ayaklarımı bastığım şu yere" derken tahtını kastemişti. Bu da bütün bizansın yani İstanbul'un fethedileceğine işaret eder. Daha sonra tarih şahit olmuştur ki İmparator heraklius'un bu sözü gerçekleşmiş Hz. Ömer döneminde Kudüs fethedilmiş, ardından bin dörtyüz elli üç yılında Bizansın merkezi Kostantiniyye sultan Muhammed Fatih'in iman dolu askerleriyle fethedilmiş ve Kostantiniyye semalarında asırlar boyu son peygamberin ismi zikredilmştir. Bizansın pây-ı tahtına Fatih camileri, Süleymaniye'ler, Sultan Ahmet'ler dikilmiştir. O'nun çıkacağını biliyordum. Ancak O'nun sizin aranızdan çıkacağını zannetmemiştim: İmparator 1. Konstantin döneminden itibaren hırıstiyanlığı resmi din olarak kabul eden Bizans imparatorluğu hırıstiyan bir devlet idi. İmparator Kıssîs ve Ruhban'larla istişare edrdi. Kuran-ı Kerim'in de bildirdiği gibi İsa aleyhisselâm kendisinden sonra son peygamberin geleceğini müjdelemiştir. Yesrib'teki yahudilerrin konuşmalarından anladığımıza göre onlar da bir peygamberin geleceğini bekliyorlardı. Demek ki dünya cihan'ın sevgilisini bekliyordu... Ancak O'nun nereden, kimin içinden çıkacağı yalnızca ve yalnız Allah'ın irade ve Meşiet'ine bağlıdır. O lütfunu dilediği kimselere verir. Eğer ona ulaşabileceğimi bilsem, hemen yolculuğa başlardım: Bu cümle Heraklius'un sağ-salim Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve selleme ulaşabilmekten endişe ettiğini, öldürülme korkusundan dolayı O'na ulaşmanın mümkün olmayacağı kanaatide olduğunu gösterir. Zira Dağatır kıssasından da anlaşıldığına göre Dihye, Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem'ın mektubunu imparatora takdim ettikten sonra Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve selleme inanan hırıstiyan din alimleinden birisi Dihyetü'l-Kelbi'yi sarayın koridorlarında yakaladı ve "Git, bu mektubun sahibine söyle. Ben şehadet ederim ki o, efendimiz Mesih'in bize müjdelediği son peygamberdir" Sonra beyaz elbiselerini giydi. İmparatorun huzuruna çıktı. Orada bulunanları islama çağırdı. Kelime-i Şehadet getirince oradakiler hemen ayağa kalkıp onun üzerine saldırdılar ve öldürdüler.

Eğer O'nun huzurunda olsaydım, ayaklarını yıkardım: O'nu görme şerefine, O'nun sesini işitme nimetine karşı biz olsaydık ey Heraklius O'nun ayaklarını öperdik... "Anamız babamız sana feda olsun ya Rasulellah!" derdik...

 

EFENDİMİZ'İN (ASV.) BİZANS İMPARATORUNA GÖDERDİĞİ MEKTUP

 

Ebu Süfyan diyor ki:

Daha sonra Heraklius, Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem'in Dihye ile Busra valisi yoluyla Heaklius'a gönderdiği mektubu istetti ve okudu. Mektupta şunlar vardı:

Rahman ve Rahîm Allah'ın adıyla

Allah'ın kulu ve elçisi Muhammed'ten, Rum lideri Heraklius'a: Selâm Hidayete tabi olanların üzzerinedir. Bundan sonra: Seni İslamın çağrısına davet ediyorum. Müslüman ol, (huzur bulup) kurtul, ki Allah mükâfâtını iki kat versin. Eğer yüz çevirirsen, (kendi günahınla birlikte) bütün halkının günahını yüklenirsin. Ey Ehl-i Kitap! Bizimle sizin aranızda ortak olan bir kelimeye gelin: Allah'tan başkasına kulluk yapmayalım. Ona hiç bir şeyi denk tutmayalım. Allah'ı bırakıp birbirimizi Rabb edinmeyelim. Eğer onlar (ehl-i kitap, yahudi ve hırıstiyanlar) yüz çevirir iseler, (onlara) deyin ki "Şahit olun! Biz (Allah'a teslim olan) Müslümanlarız".

Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem hicretin altıncı yılında Hudeybiye'den döndükten sonra bu mektubu Dihye ibnü Halîfe el-Kelbî ile birlikte Bizans İmparatoruna ulaştırmak üzere Busra valisi Hâris bin Ebî Şemer el- Gassânî'ye gönderdi. İbnü-s Seken'in "es-Sahabe" de bildirdiğine göre Busra valisi, Dihye'yi o zamanlar henüz hırıstiyan olan Adiyy bin el- Hâtim ile birlikte Heraklius'a yolladı. El-Bezzâr "Müsned"inde bu mektubu bizzat Dihye'nin Heraklius'a teslim ettiğini "Dihye" hadisleri altında şu lafızlarla rivayet eder: " Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem beni mektubuyla birlikte kayser'e göderdi. Ben de mektubu ona teslim ettim".

Vâkıdî'nin bildirdiğine göre Dihye mektubu hicretin yedinci yılı muharrem ayında Heraklius'a teslim etti. Dihye İmparatorun huzuruna çıkınca İmparatorun yanında kırmızı- mavi başliğıyla İmparatorun kardeşinin oğlu vardı. O zamanın bürokrasisine göre elçi mektupları ilk önce muhataba hitaben (muhatabın ismiyle) başlardı. Bu mektubun Efendimizin ismiyle başladıpını gören İmparatorun kardeşinin oğlu kızdı ve araya girerek "onu okuma! Kendi adıyla başlamış" diyerek mğdahale etti.

Ancak Kayse "Bilaki oku!" dedi ve Dihye mektubu okudu. Ancak İmparatorun kardeşi "Rum lideri" ibaresine de itiraz etti. Zira Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem "Rum Kralı" ibaresini kullanmamıştı. Ama yine de muhatabın gönlünü almak için o kadar da hafife alınmayan "Rum Lideri" ibaresini kullanmıştı. Ancak gurur ve kibir onları o kadar sarmıştı ki bu kadar ince bir ayrıntıya bile dayanamıyan İmaratorun kardeşinin oğlu "Bizim krallığımızı itiraf etmiyor. Onu okuma" diyordu.

Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellemın Bizians İmparatoruna yolladığı bu kısa ibareli ama geniş anlamı mektup bir çok hikmetlerle doludur. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

1-   Allah'ın kulu ve elçisi Muhammed'ten: Tahrif edildikten sonra, dünyanın en büyük süper devletinin resmi dini haline gelen hırıstiyanlık Hz. İsa'yı – hâşâ- ilah olarak görüyordu. Yaratıcıyı yaratılmış menzilesine indirgeyen bu anlayış Bizans İmparatorluğunda bir çok zulümlere sebep oldu. Hem Allah'a hem de hz. İsa'ya büyük bir iftira olan bu anlayışa Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem "Allah'ın kulu ve elçisi" ibaresiyle bir reddiye verdi. Zira peygamberler asla Allah'ın dengi değil, bilakis kulu ve elçileridir. Hem kulluk makamı makamların en üstünüdür. Zira, yerin ve göğün Yaratıcısı, Habibini Furkan ve İsra surelerinin başında "Kuluna Furkanı indirenin Şân'ı ne yücedir", "Kulunu bir gece Mescid-i Haramdan, ayetlerimizi göstermek için etrafını mübarek kıldığımız Mescid-i Aksa'ya götüren her türlü noksanlıklardan münezzehtir" ibareleriyle övmüştür.

2-  Selâm Hidayete tâbi olanların üzerinedir: Tâhâ suresindeki bu ayet-i kerime'yi Musa aleyhisselam yeryüzünün en büyük zalimlerinden biri olan Firavun'a söylemişti. Şimdi asırlar geçtikten sonra aynı ibareyi son peygamber dünyanın diğer bir sulüm imparatorluğunun kralına söylüyordu.

Bu ibarede hem büyük bir teşvik, hem de büyük bir tehdit ve ihtar vardır: Hidayet Allah'ın indirdiği vahiydir. Vahye tabi olan dünyada da âhirette de kurtulur. Selâmete, huzura ve mutluluğa kavuşur (Teşvik). Yalanlayıp yüz çeviren ise acıklı bir azap altında işkence çeker. Zaten "Selam, Hidayet'e tâbi olanların üzerinedir" ayet-i kerimesinin hemen ardından "Allah'ın can yakıcı azabı da yalanlayıp yüz çevirenin üzerinedir" ayet-i kerimesi gelmektedir. O halde, "Ey zamanın firavunları ve kralları! Vahye tâbi olun ve kurtulun! Aksi takdirde azabınız şiddetlidir!" mesajı vardır. Bu da bir tehdit ve uyarıdır. Bu ayet-i kerimenin akabinde efendimiz (asv.) "Bundan sonra," diyerek kendi cümleleriyle bu ayetin kapalı olarak içerdiği manaları beyan edip tekit etmiştir.

3-  Seni İslam'ın çağrısına davet ediyorum: O çağrı da Nûh'un çağrısı, İbrâhim'in çağrısı, Mûsa ve Îsa'nın çağrısı olan Tevhît inancıdır. Yeryüzünde Allah'tan başka ilah, otorite, güç ve mabud tanımamayı ifade eden "Lâ ilâhe illallah" çağrısıdır. Yerin ve göklerin yaratıcısına itaat çağrısıdır.

4- Eslim, Teslem" Müslüman ol, kurtul): Cevâmiu'l-Kelim (az kelimelerle, geniş manalar ifade etme) yeteneğine sahip olan Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellemin bu iki kelimelik cümlesi dünya tarihindeki olaylar ve dünyanın geceğinde insanların yapacağı olayları özetleyecek kadar geniş anlamlı iki kelimelik bir cümledir. Zira dünhya tarihi insanın hayat sahnesidir. İşte bu sahnede –geçmişte yaşanan olayların bize ıspatladığı gibi- yaratıcıya teslim olan, O'na itaat eden, O'nun emir ve yasaklarını aynen uygulayan kimseler selamete erip taat kurtulmuşlardır. Yaratıcıya teslim olmayan , O'na itaat etmeyen kimseler ise dünya ve ahiretin fitneleri altında helak olmuşlardır. İşte tarihte yaşananlar bunun şahididir. Nerede şimdi Âd ve Semûd kavmi!?.. Nerede Yaratıcıya isyan eden Lût kavmi?... Nerede Mûsa'nın peşinden koşan Firavun ve ordusu?... Nerede İbrahimi ateşe atan Nemrutlar?... Nerede Ebu Cehil'ler?... İşte son peygamber bir kere daha haykırıyor zulmün liderine... "Müslüman ol,

kurtul" diyor!.. Kıyamete kadar gelen zalimlere!...

5-  Ki Allah sana ödülünü iki kat versin: Hem hz. İsa'ya, hem de hz. İsa'nın emrine uyup son peygambere inanıp itaat ettiğin için... Hem kendin inandın, hem de senin inanmanla sana tabi olanların inanmasına vesile olduğun için... Allah Teâlâ buyuruyor ki:

"Bundan evvel kendilerine kitap verdiğimiz (nice kimseler vardır ki) onlar buna (Kuran'a) inanıyorlar. Onlara (kuran ayetleri) okunduğu zaman "Buna inandık. Şüphesiz ki bu, Rabbimizden gelen bir Hakk'tır. Hakikat biz bundan evvel de İslam'ı kabul emiş kimselerdik" derler. İşte bunlara, sabır ve (sebat) ettiklerinden dolayı, mükâfaatları iki defa verilir"

Ebu Mûsa el-Eş'arî (r), Allah elçisinin şöyle dediğini rivayet etti: "Üç sınıf insan vardır ki bunlara ödülleri iki kat verilecektir:

i- Ehl-i Kitaptan olup ta hem kendi peygambrine hem de muhammed'e iman edenler.

ii- Hem Allah'ın haklarını hem de efendisinin haklarını yerine getiren köleler.

iii- Cariyesi bulunan ve bu cariyeyi eğiten, eğitimini de güzel yapan, sonra da onu azât edip evlenen kimseler. Bedir ehlinden Ebû Mes'ûd Ukbe bin Amr (r), Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellemin şöyle dediğini rivayet etti: "Kim bir iyiliğin yapılmasına vesile olursa, o iyiliği yapan kimsenin ecri gibi sevap alır"

6-   Eğer Yüz Çevirirsen ( kendi günahınla birlikte) bütün Halkının Günahını Yüklenirsin: Çünkü halk yığınları sana tâbidir. Senin kararın milyonları etkileyecektir. Hatta o milyonların torunları, onların torunları ve onların yansımalarıyla birlikte kıyamete kadar gelen nesillerin mesulyetini taşıyacaksın. Bu kısa cümlelerin ne anlama geldiğini anlayan Heraklius'un yüzünen terler boşalmaya başladı. Zira, Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem  bir başka hadis-i şerifte şöyle buyurur:

"İnsanları doğru yola çağıran kimseye, kendisine uyanların sevabı verilir. Ona uyanların sevaplarından  da hiç bir şey  eksilmez. Başkalarını delâlete çağıran kimseye de ,  kensisine uyan kimselrin günahları verilir. Ona uyanlrın günahlarından da hiç bir şey eksilmez"

İbn-i Mes'ûd (r), Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem şöyle dediğini rivayet etti: "Haksız olarak öldürülen hiç kimse yoktur ki Âdem'in ilk oğluna ondan bir nasip yazılmış olmasın. Çünkü öldürme olayını ilk o başlatmıştı..."

Ardından Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem yahudi ve hırıstıyanlarla stratejimizi belirleyen bir ayet-i keimeyi bildirdi:

"Ey ehl-i Kitap! Bizimle sizin aranızda ortak olan bir kelimeye gelin: Bu ifade o ortak kelimenin hem Hz. İsa'ya, hem Hz. Musa'ya hem de Hz. Muhammed'e (asv.) ortak olarak vahyedildiğine işaret eder. Hz. Musa'ya, Hz. İsa'ya vahyedilen o ortak kelimenin ne olduğunu ve orijinal ibaresini Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem'e indirilen vahiy açıklıyor:

i-   Allah'tan başkasına kulluk yapmayalım

ii-   O'na hiç bir şeyi denk tutmayalım

iii-   Allah'ı bırakıp bir birimiz rabb'ler edinmeyelim

Böylece "Ey hırıstiyanlar! Eğer siz Hz. İsa'yı gerçekten seviyor iseniz ona vahyedilen bu kelimeye tâbi olun! Ey yahudiler! Hz. Musa'nın bağlıları olduğunuzu iddia ediyorsanız ona vahyedilen bu kelimeye gelin" mesajı veriliyor..

-  Ama maalesef ehl-i kitap buzağıya taptılar...

-  Hz. İsa'yı ve Uzeyr'i Allah'a denk tuttular

-  Ahbar ve ruhbanlarını rabb edindiler

Adiyy bin Hâtim boynunda bir haç olduğu halde Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellemin huzuruna çıktığında Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem "Onlar (ehl-i kitap) Ahbar'larını (yahudi din alimleri) ve ruhaban'larını (hırıstıyan din alimleri) Allah'ı bırakıp rabb'ler edindiler. Meryem oğlu İsa'yı da... Halbuki onlar (tevrat ve incilde) tek bir ilahtan başkasına kulluk yapmamamakla emrolunmuşlardı. Ondan başka ilah yoktur. O , onların ortak koşup denk tuttukları şeylerden münezzehtir ( Yücedir)" ayet-i kerimesini okudu. Adiyy bin Hâtim: "Biz ruhbanlarımıza ibadet etmiyorduk" diyerek itiraz etti. Bunun üzrine Efendimiz (asv.) meseleyi izah etti:

-  O ruhbanlar, Allah'ın helal kıldığını haram, haram kıldığını da helal yapmadılar mı?

-  Evet

-  Siz de onlara itaat etmediniz mi?

-  Evet

-  İşte bu onları rabb edinmenizdir.

O halde Allah'ın kanunlarını bırakıp kendi kafalarına göre kanun koyanlar (haramı helal, helali haram yapanlar), kendilerini ilah yerine koyanlardır. Onlara itaat edenler de o ilahları rab edinenlerdir. O halde ey ehl-i kitap! Musa aleyhisselâm'ın, İsa aleyhisselâm'ın ve Muhammed aleyhissalâtü vesselâm'ın dünya halklarına bildirdiği ortak meseja gelin:

i- Allah'tan başkasına kulluk yapmayalım

ii- O'na hiç bir şeyi denk tutmayalım

iii- Allah'ı bırakıp birbirimizi rabb edinmeyelim.

"Eğer onlar (yahudi ve hırıstıyanlar) yüz çevirir iseler ( bu esasları kabul etmeyip Vahy'e tâbi olmazlar iseler) onlara deyin ki "Şâhit olun. Biz (kendimizi Allah'a teslim eden) müslümanlarız": Biz yerin ve göğün Yaratıcısına teslim olduk. O'na itaat ettik. O'nun gönderdiği vahyi (emir ve yasakları) kabul ettik. O'nun gönderdiği son peygambere, son kitaba, tarihte gönderilen bütün peygamberlere, bütün kitaplara iman ettik, tasdik ettik, kabul ettik. Artık sizin yolunuz size, bizim yolumuz bizedir.Yeniden Diriliş Günü, Yerin ve Göğün Yaratıcısı bizimle sizin aranızdaki hükmünü verecektir.

Şeyhü'l-İslam (Fî'l-Hadîs) Ibn'ü Hacer el-Askalânî "Fethu'l- Bârî Bi Şerhi Sahîhi'l-Buhârî" adlı muhteşem eserinde der ki: "Bu mektubun kısa cümleleri dört ince latife ile doludur (Emir, Teşvik, Uyarı ve Tehdit):

i-   Müslüman ol (Emir)

ii-   Ki (selâmete erip) kurtulasın ve Allah mükafatını iki kat versin (Teşvik ve sevdirme)

iii-   Eğer yüz çevirirsen (Uyarı)

iiii-   Halkının günahını yüklenirsin (Tehdit)

Ebû Süyfan diyor ki: Bizans imparatoru Heraklius sorularını sorup mektubu

okumayı bitirir bitirmez salonda bir gürültü koptu. Sesler yükselmeye başladı. Bizidışarı çıkardılar. Arkadaşlarımla baş başa kalınca onlara dedim ki:

-  Andolsun ki Ebû Kebşe'nin oğlunun durumu muazzam bir durumdur. Zira, Asfar (sarı) oğullarının kralı ondan korkuyor. O'nun bir gün  galip geleceğini biliyordum. Tâ ki Allah beni İslama dahil edinceye kadar..." Ebu Süfyan "Ebû Kebşe'nin oğlu" ibaresiyle Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem'i kastediyor. Zira büyük işlerde kapalı ibareler kullanmak Arapların âdeti idi. Ebû Kebşe Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem'in dedelerinden birisinin adıdır. Ebu'l-Hasen el- Cürcânî dedi ki: "Ebu kebşe, Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem'ın anne tarafından dedesi Vehb'in anne tarafından dedesinin ismidir. Ancak bu görüş tartışmalıdır. Çünkü Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem'in anne tarafından dedesi Vehb'in annesinin ismi Âtıkab bint el-Evkas bin Mürre bin Hilal'dir. Nesep ilmi ehlinden hiçç kimse el-Evkas'ın "Ebû Kebşe" diye isimlendiğini söylememiştir. Bir başka görüşe göre "Ebû Kebşe" Abdulmuttalib'in anne tarafından dedesinin ismidir. Bu da tartışmalıdır. Çünkü Abdulmuttalib'in annesinin ismi Selmâ bint Amr bin Zeyd el-Hazrecî'dir. Yine Nesep ilmi ehlinden hiç kimse Amr bin Zeyd'in "Ebu Kebşe" diye künyelendeğini söylememiştir. Ancak Ibn-ü Habib "el-Müctebâ" adlı eserinde Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem'in hem anne tarafından  hem de baba tarafından dedelerinden bir gubun "Ebu Kebşe" diye künyelendiğini zikretmiştir.

Ebu'l-Feth el-Ezdî ve İbnü Mâkûla "Ebu Kebşe" isminin Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem'in süt babası el-Hâris bin Abd'il-Uzza'nın ismi olduğunu söylemiştir. Yunus bin Bukeyr, meşhur siyer âlimi ibnü İshak'ın oğlundan, o da babasından, o da kavminden bir grup insandan rivayet ettiğine göre Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem'in süt babası Haris müslüman oldu. Onun "Kebşe" isimli bir kızı vardı. Böylece o "Ebu Kebşe" diye künyelendi. Ibn-ü Kuteybe, Hattâbi ve Dârakutnî, "Ebu Kebşe, Kureyş putlara taptığı için kureyşlilere devamlı muhalefet eden "Vecz bin Âmir bin Gâlip" isimli bir adamdır. Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem de kureyş'e muhalefet ettiği için muhalefetin bir işareti olarak onu bu adam nispet ettiler" dedi.

Ebu Süfyan "Asfar oğullarının kralı" ifadesiyle rumları kastediyor. Çünkü İbnü-l İnbârî'nin haber verdiğine göre Rumların dedesi Rum bin Ays habeş kralının kızıyla evlendi. Böylece oğlu siyah ve beyaz arasında bir renkle dünyaya geldi. Bu nedenle ona "Sarı" lakabını verdiler. Ebû Süfyan'ın son cümleleri de ilginçtir: "O'nun (Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellemi kastediyor) bir gün gâlip geleceğini kesin olarak biliyordum. Tâ ki Allah beni İslama dahil edinceye kadar...". Zaten Ebû Süfyan, bu hâdiseden sonra daha fazla dayanamadı ve Mekke'nin Fethedildiği sırada Cihanın Efendisine gelip teslim oldu.

Halife Ömer İbnü Abdi'l-Azîz'in isteğiyle hadisleri ilk defa tedvin eden meşhur âlim İbnü Şihâb ez-Zührî diyor ki: "İyliya şehrinin vâlisi ve İmparator Heraklius'un sâdık bağlılarından İbnü En-Nâtûr Şam diyarı hırıstiyanlarının reisi idi. Aynı zamanda onların gizili sırlarına vâkıf olacak kıadar geniş malumat sahibiydi. O şu kıssayı anlatırdı:

"İmparator Heraklius İyliya şehrine geldiği zaman bir sabah çirkin bir sûrette, endişeli ve asık suratlı olarak kalktı. Betârik'lerden  bazıları ona:

-  Durumunu kötü gördük?, dediler. (İbnü Nâtûr diyor ki) Heraklius kâhin idi. Yıldız ilimleriyle uğraşırdı. Danışmanlarına şu cevabı verdi.

-  Bu gece yıldızlara bakarken sünnetlilerin kralının gâlip geldiğini gördüm. Çağımızın halklarından sünnet olanlar kimdir?

Danışmanlar:

-  Yahudilerden başkası sünnet olmazlar. Onların durumu da seni endişelendirmesin. İmparatorluğunun vilayetlerine emir gönder, içlerinde bulunan bütün yahudileri öldürsünler! Onlar bu konuyu görüşürken bir de Heraklius'a Gassan kralının gönderdiği ve Rasulullah (sav.)'ın durumundan haber veren bir adam getirildi. Heraklius bu haberi alınca:

-  Gidin bakın. O adam sünnetli mi değil mi?, diye emretti Gittiler baktılar ve Heraklius'a sünnetli olduğunu söylediler. Heraklius onu huzuruna çağırdı ve Arapların sünnet olup olmadığını sordu. Onun da "Sünnet olurlar" cevabıını vermesi üzerine

-  İşte bu gâlip gelen bu ümmetin saltanatıdır, dedi., Sonra Heraklius "Rûmiyye" şehrindeki bir vâlisine mektub gönderdi. O vâlinin de Heraklius'a denk bir ilmi vardı.

Sonra Heraklius Hıms'a hareket etti. Daha Hıms şehrine varmadan mektubun cevabı geldi. Heraklius'un " Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem'in zuhur edeceği ve O'nun peygamber olduğu" hakkındaki görüşlerini destekliyorrdu. Bunun üzerine Heraklius, Rum'un liderlerini Hıms'taki şatosuna davet etti. Sonra gizlice şatonun kapılarının kilitlenmeseni emretti. Sonra da ayağa kalktı ve davetlilere seslendi:

-  Ey Rum halkı! Eğer saltanatınızın devam etmesini, Rüşt'e erip kurtulmayı istiyorsanız, bu peygambere tabi olun!..., dedi.

Bunu duyan kalabalık, vahşi eşeklerin bağırması gibi bağırarak kapılara doğru hücum ettiler. Bir de baktılar ki kapılar kilitli. İmparator Heraklius, onların bu nefretini görüp iman etmelerinden (veya kendi imanından) ümidini kesince muhafızlarına:

-  Onları bana döndürün, dedi ve "Ben, biraz önceki sözlerimi sizin dininize bağlılığınızı imtihan etmek için söyledim. Dininizdeki sebat ve kararlılığınızı da gördüm" dedi. Bunun üzerine hepsi Heraklius'a secde ettiler ve ondan râzı oldular.

HERAKLİUS'UN SON DURUMU

İbnü Hacer el-Askalânî "Fethu'l-Bârî"de şöyle der: "Dihye, imparatorun huzuruna çıkıp mesajı iletince Heraklius, şura üyesi danışmanlarından bir hırıstiyan din âlimine meseleyi arz etti. O âlim:

-  İşte bu, (yıllardır) beklediğimiz ve Efendimiz İsa'nın bize müjdelediği zât'tır. Ben onu tasdik ediyorum ve O'na tabi oluyorum, dedi. Kayzer ise:

-  Eğer ben bunu yaparsam saltanatım gider, dedi.

Dihye diyor ki:

-  (Koridorda) bu hırıstıyan din âlimi beni yakalayıp şöyle dedi: "Bu mektubu al ve Efendine git. Ona selam söyle. Ona de ki "Ben şehadet ederim ki Allah'tan başka ilah yoktur ve Muhammed Allah'ın elçisidir. Ben ona iman ettim ve tasdik ettim. Onlar ise beni reddettiler". Sonra bu âlim içeri girdi ve onu öldürdüler.

İbn-i İshak'ın rivayeti şöyledir: Heraklius, Dihye'yi Dagâtır er-Rûmi'ye gönderdi ve "O Rumun içerisinde benden daha fazla söze sahiptir" dedi. Dagâtır, müslüman olduğunu ilan etti. Üzerindeki elbiselerini çıkardı. Beyaz elbiselerini giydi ve rumların huzuruna çıktı. Onları İslama çağırdı ve kelime-i şehadet getirdi. Rumlar ayağa kalkıp onun üzerine çullandılar. Öldürünceya kadar vurup dövdüler... Dihye Heraklius'un yanına döndüğünde Heraklius şöyle dedi:

-  Sana hayâtî tehlike içinde olduğumuzu söylemiştim. Dagâtır, onların nezdinde benden daha büyük bir mekana sahip idi.

İbnü Hacer der ki: "Burada öldürülen Dagâtır'ın yukarıda Heraklius'un Rûmiyye şehrinde kendisine mektup yazdığı vali olma ihtimali vardır"

Heraklius hakkında kaynak kitaparda geçen başka haberler de vardır. Mute ve Tebük savaşlarında Müslümanlara karşı ordu hazırlaması, Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve selem ile birlikte ikinci defa haberleşmesi, Rasulullah'a altın göndermesi ve Rasulullah'ın o altınları ashabına dağıtması gibi...

İbn-i İshak, Halid bin Beşşar yoluyla Şam'ın çok yaşlı (eski sakinlerinden) bir adamdan şu olayı rivayet eder: İmparator Heraklius Şam'dan Kotantiniyye'ye hareket ederken Rumlara "Ya Müslüman olmayı, ya cizye vermeyi, ya da "Derb" bölgesinin yukarısındaki topraklar kendilerinde kalmak şartıyla Rasulullah ile sulh anlaşması imzalamyı teklif etti. Ancak rumlar bunların hepsini reddettiler. Bunun üzerine İmparator Kostantiniyye'ye doğru hareket etti. "Derb" bölgesine gelince Şam tarafına doğru döndü ve "Elveda sana ey Suriye toprakları" diyerek selam verdi. Sonra atını kamçılayıp Kostantiniyye'ye hareket etti. Hz. Ebu Bekir ve Ömer dönemlerinde Müslümanlarla savaşanın Heraklius mu yoksa onun oğlumu olduğunda tarihçiler ihtilaf etmişlerdir. Ancak İbnü Hacer: "O olduğu ağır basıyor. Allah daha iyi bilir" der.

Taberânî, Abdullah bin Şeddad'ın Dihye'den rivayet ettiği zayıf bir senette Kayser'in Dihye'ye şöyle dediğini nakleder: "O'nun öyle olduğunu biliyorum. Ancak ben yapamam. Eğer öyle yapsam otoritem gider ve Rum beni oldürür".

İbni İshak "Mürsel"inde bazı ehli ilimden naklettiğine göre Herklius'un şöyle dediği riaveyet edilir:

-  Allah'a yemin derim ki, ben biliyorum, O gönderilen bir peygamberdir. Ancak Rumun beni öldürmesinden korkuyorum. Eğer öyle olmayacağını (beni öldürmeyeceklerini) bilsem, hemen ona tabi olurdum. Bütün bu rivayetler, Heraklius'un iman edip etmediği meselesinin müphem olduğunu gösteriyor. Saltanatını imana tercih ettiğini ve delâlet üzere kaldığını gösteren delillerden bir tanesi de bu hadiseden iki sene sonra hicretin sekizinci yılında onun Mute gazvesinde müslümanlarla harp etmesidir.

İbni Hibban sahih'inde Enes (r)'tan rivayetle şöyle der: " Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem, Tebük'ten yine Heraklius'u imana davet eden bir mektup gönderdi. Davete icabet etmeye yaklaştı ancak icabet etmedi".

Bu haberin zâhiri, onun küfür üzerine devam ettiği gösteriyor. Ancak onun imanını gizleme ihtimali de vardır. Bütün bu masiyetleri saltanatını korumak amacıyla ve kavminin kendisini öldürmesinden korktuğu için yapmış olabilir. Ancak Ahmet bin Hanbel'in Müsned'inde onun Tebük'ten Rasulullah'a müslüman olduğunu bildiren bir mektup yazdığını ancak Rasulullah'ın "Yalan söyledi. Bilakis hırıstiyanlığı üzerine kaldı" dediği rivayeti vardır. Ebu Ubeyd'in "Kitabu'l-Emvâl"de Bekr bin Abdullah el-Müzeni'den gelen sahih bir senette aynı haber vardır. O rivayetin lafzı ise şöyledir: "Allah'ın düşmanı yalan söyledi. Müslüman değildir" Bütün bu haberlere rağmen "El-İstîâb"ın yazarı, Bizans imparatoru Heraklius'un iman ettiğini, ancak imanı üzerine devam etmediğini, bilakis saltanatını kaybetme korkusuna kapıldığını ve fâni saltanatı bâki saltanata tercih ettiğini söyler. Halbuki Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem'in "Müslüman ol, kurtul" mesajının hakikatini anlasaydı, öldürülme korkusu ve her türlü tehlikelerden sâlim bir şekilde Rasulullah'a ulaşabilirdi.

Acaba Heraklius gerçekten öyle miydi? Bu sorunun cevabını bütün sırların açığa vurulduğu kıyamet gününde göreceğiz. Hiç şüphesiz ki Allah en iyi bilendir. Gizlinin- açığın, geçmişin-geleceğin, şuhûd ve gayb'ın bilgisi O'na aittir. O her şeye Kâdir, her şeyi bilen Melik-i Azîm'dir.

 

Sohbetten Öğrendiklerimiz

1. Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem’in doğruluğunu düşmanları bile kabul ve takdir etmek zorunda kalmışlardır.

2. Doğruluk ve eminlik Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellemlerin ortak özelliklerindendir.

3. Güzel dinimizin insanlardan istediği birinci görev; yalnız Allah’a inanıp ibadet etmeleri, O’na hiçbir şeyi ortak koşmamaları, inanç konusunda taklitçiliği bırakmaları ve doğruyu bizzat arayıp bulmalarıdır.

4. Onlardan beklediği ikinci görev; doğru, dürüst, iffetli olmak ve akrabaya sahip çıkmak gibi ahlâk esaslarına uymalarıdır.