[1] Hadis mevzudur. el-Ukaylî sahih isnadı yoktur, der. es-Sağânî de mevzudur, der. Bkz. eş-Şâliî, er-Risale, 224; ed-Dârekutnl İV/208; el-Beyhaki, Delâiiu'n-Nubuvve, 1/27; İbn Hazm, ei-İhkâm, 11/76; İbnu'l-Cevzi, Kitâbu'l-Mevzûât, 1/257-8; ibn Teymiyye, Ehâdîsu'l-Kussâs, rakam: 51; İbn Hacer, Li~ sânu'l-Mîzân, 1/455; el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, 1/170; eş-Şevkânî, el-Fevâidu'l-Mecmûa. s. 278,291; es-Sehâvî. et-Mekâsidu'l-Hasene, s. 36; el-Eserî, Temyizu't-Tayyib mine'l-Habis, s, 13; el-Aclûnî, Keşfu'i-Hafâ, I/86; el-Fettenî, Tezkiretu'l-Mevzîıât, s. 28; el-Azîmâbâdî, Avnu'i-Ma'bûd, İV/329; el-Kermı. el-Fevâidu'l-Mevdûa, rakam: 152: Muhtasam'l-Mekâsidi'l-Hasene, rakam: 53.
[2] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002:17-18.
[3] Mufıammed b. İdrîs b. el-Abbâs b. Osman b. Şâfi' el-Hâşimî el-Kureşî el-Muttalibî, Ebû Abdillah. Dört ehl-i sünnet mezhebinden birisinin imamı. Şâiiîlerin hepsi ona nisbeî edilir. el-Muberred şöyle der: "imam Şafiî insanların en şairi, edîbi ve fıkıh ile Kuran'ı en iyi bileniydi." imam Ahmed b. Han-bel de şöyle söyler: "Elinde kağıt kalem olan herkes üzerinde imam Şafii'nin hakkı vardır." Çok zeki idi. Pek çok eseri vardır. En meşhuru fıkha dair olan el-Ummtiur. el-Musned, Ahkâmu'l-Kurân, es-Sunen, er-Risâle, İhtilâfu'l-Hadis, Edebu'l-Kâdî, Fedâilu-Kureyş eserlerinden bazılarıdır. 204/819 yılında Mısır'da vefat etmiştir. Bkz. Tezkiretu'l-Huffaz, I/329; Tehzîbu't-Tehzîb, IX/25; el-Ve-feyât, I/447; İrşâdu'l-Erîb, VI/367-398; Ğâyetu'n-Nihâye, lf/95;. Sıfatu's-Safve, il/140; Tâfîhu Bağ-dâds H/56-73; Hilyetu'l-Eviiyâ, IX/63; Nuzhetu'l-Cells, 11/135; Târibu'l-Hamîs, H/335; Tabakâtu'l-Ha-nâbile, I/280-284; Tabakâtu'ş-Şâfiiyye, 1/185; ei-Bidâye ve'n-Nihâye, X/251; el-A'lâm, VI/27.
[4] Ebû Nuaym, a.g.e., IX/106; Ahbâru Esbehân, 1/183; el-Beyhakî, Menâkıbu'ş-Şâfiî, 1/174; İbn Hazm, ei-İbkâm, VI/880. İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002:18.
[5] Zındık: Allah'a (C.C) ve ahiret gününe inanmayıp, müminlerin arasına giren ve onların inançlarını sarsan kimse.
Râlızî: Rasûlü İlah1 tan (SAV) sonra Hz. Ali'yi en üstün gören, imametin onun hakkı olduğunu iddia eden. (Mütercim],
[6] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002:18-19.
[7] İmam eş-Şâfiî bu sözlerini er-Risâle, s.73'de ve devamında zikretmektedir. Keza el-Beyhakî de-, De-lâilu'n-Nubuvve, 1/20 ve devamında Rasûlüllah'tan (SAV] gelen haberlerin kabul edilmesi başlığı al-tmda aktarmaktadır.
[8] et-Teğabun/64 8.
[9] en-Nûr/24, 62.
[10] ÂI-uİmran/3, 164.
[11] Bkz. el-Hatîb, el-Fakîh ve'l-Mutefakkih, I/87.
[12] en-Nisâ/4, 59.
[13] ert-Nisâ/4, 65. Bkz. er-Risâle, s. 82.
[14] en-Nûr/24. 63, Bkz. ef-Risâle. s. 83-4.
[15] Haşr/59, 7. Bkz. el-Beyhakî, Delâilu'n-Nubuvve, I/20-2.
[16] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002:19-22.
[17] el-Beyhakî, Delâilu'n-Nubuvve, I/23 vd.
[18] el-Buhâri el-İlm, bab no: 9; Muslini,. el-Kasâme, rakam: 29; ibn Mâce, el-Mukaddime, bab no: 18; Ahmed bin Hanbel, el-Musned, V/4, 31. 32, 37,39, 40-1, 45. 49; el-Beyhakî, a.g.e., I/23
[19] ibn Mace, el-Mukaddime, bab no: 18; ed-Dârimî. el-Mukaddime, 24; et-Tirmizî, el-İlm, rakam: 2657; Ahmed bin Hanbel, el-Musned. I/427: ibn Hibban. es-Sahîn. rakam; 66; Ebû Dâvûd, el-İlm, rakam: 3660; İbn Abdilber, Câmiu Beyâni'l-ilm. I/40; eİ-Beyhakî, a.g.e., I/23; eş-Şâfiî, er-Ri$âle, s. 401: el-Haîîb. ŞerefuAshâbil-Hadîs. s. 17-9; el-Kifâye, s. 267; el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, 1/137-9; es-Suyûtî, el-Câmiu's-Sağîr, 11/187.
[20] Müellif ileride bu hususta bir açıklama getirmeyi unutmuştur. Ancak el-Kettânî'nin Nazmu'l-Mutenâ-sir fi'i-Had!si't-Mutevâtifde (s. 24-5) belirttiğine göre bu hadis 30 sahabiden veya daha az sayıda kimseden rivayet edilmektedir.
[21] er-fi/sâfe. s. 402 ve Delâilu'n-Nubuvve, l/23'de ibare şöyledir: "Rasûiüllah (SAV) kendi sözünün dinlenip ezberlenmesi ve hakkıyla aktarılmasını her (erde tavsiye edince...''
[22] Çünkü diye başlayan kısım Delâil'de yok.
[23] er Risâle, s. 403'de ibare şöyledir: "...din ve dünya iie ilgili bîr nasihattir. Bu da şunu gösterir: Fıkhı bilgiyi fakih olmayan da ezberleyebilir. Bu durumda onu ezberlemiş olur. fakih olmaz/'
[24] Delâilu'n-Nubuvve, 1/24.
[25] eş-Şâfiî, er-Risâle. s. 89 , 90,225-6, 403-4; Ahmed bin Hanbel, el-Musned, Vi/S; Ebû Dâvûd, es-Sunne, rakam: 4605; el-Hâkim, el-Mustedrek, 1/108; ibn Mace, el-Mukaddime, bab no: 2; et-Tirmi-zi el-İlm, 10; İbn Hibban, es-Sahth, rakam: 13; ei-Humeydî, 551; İbn Hazn% ei-ihkâm, II/202: el-Beyhakî, el-i'tikâd, 625; Delâilu'n-Nubuvve, VI/549; e!-Hatİbr el-Fakîh ve'l-Mutefakkih, I/88; el-Kifâ-ye, s. 16-7; ibn Abdilber, Câmiu Beyâni'l-ilm, li/189; et-Temhîd, 1/151; el-Begavî, Şerhu's-Sunne. 1/200-1.
[26] Hadis Ebû Dâvûdda el-Mikdâm b. Madikerib'den şu lafızla rivayet edilmiştir; "Dikkat edin! Yırtıcı
tırnaklı hayvan, ehl'ı eşek ve zimmînin malı haramdır...''Bkz. Delâilu'n-Nubuvve, I/24.
[27] Hadisin tahrici yukarıda geçti. İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 22-23.
[28] Delâitu'n-Nubuvve, 1/25.
[29] Delâii'öe ibare şöyledir: İmrân'ın yanında şefaati konuşurlar."
[30] el-Hac/22, 29.
[31] Ebû Dâvûd, ez-Zekât, bab no: 9; el-Cihâd, bab no: 63; et-Tirmizî, en-Nikâh, bab no: 29; en-Nesâî, en-Nikâh, bab no: 60; el-Hayi, bab no: 15-6; Ahmed bin Hanbel, e!-Musned, N/59, 180, 215-6; İH/162,197; İV/429, 439, 443; Detâilu'n-Nubuvve, 1/25-6.
[32] el-Haşr/59, 7.
[33] Delâilu'n-Nubuvve, 1/27.
[34] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002:24-25.
[35] Âİ-uİmrân/3,164.
[36] eş-Şâfiî: er-Risâle, s. 78.
[37] Bkz. et-Tâberî, Câmiu'l-Be/ân, 11/99, İV/163; el-Lâlekâî, Şerhu Usûii's-Sunne, 1/71: İbn Abdilber, Cami', !/17;el-Hatîb, ei-Fakîh ve'l-Mutefakkih, I/88.
[38] Tahrîcİ daha önce geçti. Ayrıca bkz. el-Hatîb. a.g.e., i/89; el-Kilâye, s. 12; el-Beyhaki, es-Sunenu'l-Kubrâ: !X/332; Delâil, VI/549; eî-Hâzimî, ei-İ'tibâr, s. 5.
[39] Tahrici daha önce geçti. Ayrıca bkz. el-Beyhaki, es-Sunenu'l-Kubrâ, VII/76; [X/33l-2.
[40] el-Hâkim, ei-Mustedrek. 1/109.
[41] ed-Dârekutnl İV/245; el-Lâlekâî, Şerhu Usûli's-Sunne, 1/80; el-Hâkim, el-Mustedrek, 1/93: İbn Hazm, el-İhkâm, Vl/810: el-Beyhaki, esSunemı'l-Kubrâ, X/114; e!-Hatîbr el-Fakth ve'l-Mutefakkih, i/94; es-Suyûtî, ei-Câmiu's-Sağîr, I/505, rakam; 3282; el-Munâvi, Feyzu'l-Kadîr. 1)1/240-1.
[42] Bkz. el-Hâkim. a.g.e., I/93; el-Beyhaki, es-Sunenul-Kubrâ, X/114; İbn Hazm. el-İhkâm, VI/809-810; es-Suyûtî, el-Câmiu's-Sağîr, 1/605, rakam; 3923; el-Munâvî, Feyzu't-Kadîr 111/443.
[43] Ahmed bin Hanbel, el-Musned, İV/126-7; Ebû Dâvûd, es-Sunne, bab no: 5; İbn Mâce, el-Mukaddi-me, bab no: 6; ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 16; et-Taberânî, el-Mu'cemu'l-Evsat, I/78-9; el-Hâkim, el-Mustedrek, I/96-7; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, X/114; Delâil, Vİ/541; el-Medhal, s. 115-6; Menâkıbu'ş-Şâfiî, 1/11; İbn EbîÂsım, es-Sunne, 1/17; Ebû Nuaym, Hiiyetu'l-Evliyâ, V/220-1, X/114-5; ei-Hatîb, el-Fakîh ve'l-Mutefakkih, 1/176; İbn Abdilber, el-Câmi', 11/181-3; el-Begavî, Şer-hu's-Sunne, i/205; İbnu'l-Cevzî, Telbîsu iblis, s. 21-2.
[44] et-Tirmizî, rakam: 2154; ibn Hibbân, es-Sahîh, VII/501; et-Taberânî, el-Mu'cemu'l-Evsat, H/398; el-Mu'cemu'l-Kebîr, HI/136-7; el-Hâkim, el-Mustedrek, t/36,11/525; İV/90: el-Heysemî, Mecmeu'z-Ze-vâid, 1/176, VII/205; es-Suyûtî, el-Câmiu's-Sağîr, 11/46, rakam: 4660; el-Munâvî, Feyzu'l-Kadir, İV/96; el-Elbânî, Daîtu'i-Câmii'S'Sağîr, rakam: 3248; Tahrîcu'l-Mişkât, 1095; Tahrîcu's-Sunne, 44.
[45] Ahmed bin Hanbel, e!-Musned, H/158, 188, 210; el-Kudâî, Musnedu'ş-Şibâb, rakam: 1026-7; İbn Hibbân, es-Sahîb, 653; el-Tahâvi, Muşkilul-Âsâr, II/88-9; İbn Ebî Asım. es-Sunne, 51; et-Tirmizî, rakam: 2570; Ebû Nuaym. a.g.e.. 1/286; ibn Abdilber, et-Temhîd, 1/196; el-Heysemî, Mecmeu'z-Ze-vâid, H/259.
[46] Hadis zayıftır. Bkz. es-Suyûlî, et-Câmius-Sağîr, H/588, rakam; 8346; el-Munâvî, Feyzu'l-Kadir, W 40; İbn Nasr, es-Saiât, 714; el-Elbânî, Daîfu'l-Câmii's-Sağîr, rakam: 5366; el-Ehâdîsu'd-Daîie, rakam: 4538.
[47] et-Tirmizî, el-İlm, bab no: 16; fon Mâce, el-Mukaddime, bab no: 15; İbn Nasr, es-Salât, 714; lyâz, eş-Şitâ, H/57.
[48] et-Taberânfde ibare şöyledir; "Ümmetim tesada düştüğü zaman sünnetime yapışana yüz şehid sevabı vardır." Bu hadisin senedinde Eyyûb b. Nehîk vardır. Ebû Hatim ve başkaları onun için zayıf biridir demişlerdir, ibn Hibbân da sikadır, arada hata eder demiştir, Bkz. Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evli-yâ, VIII/200; İbnu'l-Cevzi, ed-Duafâ ve'l-Metrûkîn, 1/133; el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, 1/172, 11/241; Mecmeu'l-Bahreyn, I/234,257; İbn Hacer, Lisânu'l-Mîzân, 1/490; es-Suyûtî, Ebvâbu's-Seâde fî Esbâbi'ş-Şehâde. rakam: 40.
[49] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002:25-29.
[50] er-Risâie, s. 91-3.
[51] Tekrar edip te'kid ettiği hususlar. (Mütercim).
[52] en-Nisâ/4, 29.
[53] el-Bakara/2, 275.
[54] el-Beyhakî, el-Medhal, s, 189; es-Sunenu'l-Kubrâ, X/1Î7; ibn Abddilber. el-Câmi\ II/134; İbn Hazm,
el-ihkâm, V/779. İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002:29-30.
[55] el-Bubârî, es-Sulh, bab no; 5; eş-Şurût, bab no: 9; el-Eymân, bab no: 3; el-Hudûd, bab no: 30,34, 38, 46; el-Ahkâm, bab no; 39; Ahbâru'l-Âhâd, bab no: 1; el-i'tisâm. bab no: 2; Müslim, el-Hudûd, rakam: 25; Ebü Dâvûd. el-Ekdıye, bab no: 11; el-Hudûd, bab no: 24; et-Tirmizî, e!-Ahkâm: bab no: 3; eş-Şâfiî, el-Umm, VI/133; et-Tayâlisî, 953, 2514; el-Humeydî, 811; en-Nesât, el-Kudât, bab no: 22; İbn Mâce, el-Hudûd , bab no: 7: ed-Dârimî, el-Mukaddime. bab no; 20; el-Hudûd, bab no: 12; el-Muvatta; el-Hudûd, bab no: 6; Ahmed bin Hanbel, ei-Musned, İV/115-6; V/230,242; Abdurrez-zâk, VII/310-1; et-Taberânî, el-Mıı'cemul-Kebîr, V/267-73.
[56] Tâif ile Mekke arasında ancak Mekke'ye daha yakın bir yer.
[57] el-Bakara/2,196.
[58] el-Buhârl el-Hac, bab no: 17; Müslim, el-Hac, rakam: 6-9; Ebû Dâvûd, el-Menâsik, bab no: 30; en-Nesil el-Menâsik, bab no: 44; ei-Humeydî, 790-1; eş-Şâfii, el-Umm, 11/152; Ahmed bin Harıbel, el-Musned, İV/222. 224; fon Huzeyme, İV/192; et-Tahâvİ. Şerhu Meâni'l-Âsâr, 11/126; el-Begavî, Şer-hu's-Sunne, VN/247; ed-Dârekutnl 11/231; Ebû Nuaym, Delâilu'n-Nubuvve, I/292; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, V/56; ibn Abdilber, et-Temhîd, il/250, 252; İbn Hazm, el-Muhallâ. VII/88-9; ibn Kesir, fe/s-r. 1/230-1.
[59] eş-Şâfiî, el-Umm, VII/299; el-Beyhakî, el~Ma'riie, I/7; el-Haîîb, el-Fakîh ve'l-Muteiakkih, I/90.
[60] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 49; ef-HatİD: a.g.e., 1/91; el-Kilâye, s. 23, 34.
[61] ibn Nasır. er-Reddu'l-Vâlir, s, 4-6; el-Heysemi. Mecmeu'z-Zevâid, İV/100: el-Hindî, Kenzu'l-Ummâl. İV/103.
[62] eş-Şâfiî, er-Risâle, s. 87, 93; el-Umm, VII/299; İbn Mâce, et-Ticârât, bab no: 2: el-Beyhakî, es-Su-
nenu'l-Kubrâ, Vll/76; el-Ma'rile: 1/7; el-Haiîb, el-Fakîh ve't-Mutetakkih, 1/93.
[63] eş-Şâfiî, a.g.e.. s. 88.
[64] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002:31-33.
[65] el-Feth/48,10.
[66] en-Nisâ/4, 80.
[67] en-Nisâ/4, 65.
[68] eş-Şâfiî, a.g.e., s. 82-3.
[69] el-Buhârl et-Tefsîr, sure:4; es-Sulh, bab no: 12; el-Musâkâî, bab no: 6-8: Müslim, el-Fedâil, rakam: 129; Ebö Dâvûd, el-Ekdıye, bab no: 31; et-Tirmizî, el-Ahkâm, bab no: 26; et-Tefsîr, sure: 4; ibn Mâ-ce, el-Mukaddime, bab no: 2; er-Ruhûn, bab no: 2; en-Nesâî, el-Kudât, bab no: 19,27;Abmed bin Hanbel, el-Musned, 1/166; İV/5: el-Hâkim, el-Mus!edrek İN/364; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, V!/153:X/106.
[70] el-Buhâri, el-Ahkâm. bab no: 1; el-Cihâd, bab no: 109; Müslim, el-imâre, rakam: 32-3; en-Nesâî, el-Beyat. bab no: 27; el-istiâze, bab no: 49; İbn Mâce, el-Mukaddime. bab no: 1; el-Cihâd, bab no: 39; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, VIII/155; EbûAvâne. IV7443-6: Ahmed bin Hanbel. el-Musned
H/253, 270. 313, 386, 416, 467, 471, 511; el-Begavî, Şerhu's-Sunne, Xl/41.
[71] el-Buhârl el-i'tisâm. bab no: 2; ed-Dâri;nî, el-Mukaddime, bab no: 2; es-Suyûîî, el-Câmiu's-Sağir, 11/92: el-Beyhakî, Delâil, 1/370-1; el-Begavî, Şerhu's-Sunne, 1/192-3.
[72] el-Buhâri el-i'tisâm, bab no: 2; Ahmed bin Hanbel. el-Musned. 11/361; el-Hâkim, el-Musîedrek I/55; İbn Hazm, e/-Mâm, IH/270.
[73] eş-Şâfiî, er-Risâle, s. 83.
[74] en-Nûr/24r 63.
[75] el-Haşr/59,7.
[76] el-Buhâri, et-Tefsîr, sure no: 59; el-Libâs, bab no: 82, 84-5:87; Müslim, el-Libâs, rakam: 120; Ebû Dâvûd, et-Tereccul, bab no: 5; et-Tirmizî, el-Edeb, bab no: 33; en-Nesâi ez-Zînet, bab no: 24,26, 71; /bnMâce, en-Nikâh, babno:52;ed-Dâr/m/,el-isti'zân, bab no: 19; Ahmed bin Hanbel, el-Mus-ned, 1/415, 417, 434, 443, 454, 465; VI/257; İbn Abdilber, el-Câmi', 11/188; el-Hatîb, el-Kifâye, s. 22; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, VII/312.
[77] eş-Şûrâ/42, 52.
[78] en-NisâV4, 59.
[79] İbn Abdilber, e!-Câmi\ 11/187,190; el-Hatîb, el-Fakîh ve'l-Mutefakkib, 1/144; ibnHazm, el-İhkâm, VI-
11/1074.
[80] Tahrîci daha önce geçli.
[81] eş-Şâfiî, er-Risâle> s. 404.
[82] arasını Ebü Dâvûd'dan tamamladık.
[83] Tahrîci daha önce geçti. Ayrıca bkz. Ebû Dâvûd, el-Harâc, 33; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrs !X,'2O4: İbn Hazm. el-ihkâm, 1/151: ibn Abdilber, et-Temhîd, 1/149 el-Hatîb, el-Kifâye, s. 15.
[84] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 33-38.
[85] Bkz. eş-Şâfiî, er-Risâle, s. 224-5.
[86] Hâlid b. Ebî Kerime el-Esbehânî, Ebû Abdirrahman el-îskaf. Kufe'ye yerleşmiştir. Takrîb'Ğe şöyle
der: "Sadûk'tur. Hata eder ve irsalde bulunduğu olur." Mîzârida da "Ahmed ve Ebû Dâvûd sikadır
demişlerdir", der. en-Nesâî de leyse bihî be's (kendisinde bir beis yoktur), der. Ebû Hatim de ieyse
bi'l-kavî (sağlam değildir), der. İbn Maîn de "hadisi zayıftır, babasının hanımıyla (üvey annesiyle)
evlenen kimsenin katline dair ki hadisi rivayet etmiştir." Bkz. ibn Hacer, Takribu't-Tehzib, 1/218; ez-
Zehebî, Mîzânu'l-ftidâl, J/638-9; el-Mizzî, Tehzib, VHI/156-8.
[87] Bkz. el-Heysemî. Mecmeu'z-Zevâid, 1/170.
[88] e|-Beynakl genellemeye giderek şöyle söyler: "Benden size gelen hadis Kur'ân'a muvafıksa onu al-
maya değilse reddetmeye dair hadisin bütün tarikleri zayıftır." el-Beyhakî, Ma'rife, 1/119. (Mütercim).
[89] İbn Vehb b. Munebbih. Babasından rivayet eder. Tanınmamaktadır. Kendisinden de Ebûbekr b. Ab-bâs rivayel etmiştir. Çocukları Abdurahman ve Eyyûb meşhur kimseler değildir. Bkz. ez-Zehebi, Mî-zânuûtidâl, İV/597.
[90] el-Esbeğ b. Muhammed b. Ebî Mansur. ez-Zehebî bu hadisi rivayet ettikten sonra şöyle der: "el-Beyhakî meçhul olduğunu söylemiştir." Bkz. Mizânu'i-İ'tidâl, 1/271.
[91] İbn Hazm da el-İhkam'öa hadisi aynı tarikle rivayet ettikten sonra: mursel olduğunu ve el-Esbeğ'in meçhul olduğunu belirtir. 1/271.
[92] Âsim b. Ebi'n-Necûd. Yedi kurradan biri. Adı Asım b. Behdele el-Kûfî'dir, Benû Esed'in mevlâ'sıdır. Kıraatta güvenilirdir. Hadiste ise daha alt seviyededir. Sadük'tur, vehme düşer. Yahya el-Kattân şöyle der: İsmi Âsim olan herkesin hafızasını kötü buldum." en-Nesâî de "hafız değildir" derken, ed-Dârekutnî "Âsım'ın hıfzında eksiklik var" der. Ebû Hâlim de "sıdk mertebesindedir' derken, İbn Hi-râş da "hadislerinde munkerlik söz konusu olmaktadır" der.
Fakat ez-Zehebî MJzân'da şöyle demektedir: "Hasenu'l-hadîs'tir (Hadisi iyidir). Ahmed ve Ebû Zur'a sikadır demiştir. İbn Sa'd da "sikadır, lakin hadis rivayetinde çok hatalar yapmaktadır" demiştir. Bkz, Mîzânu'l-İ'tidâl, U/357-8.
[93] Zirr b. Hubeyş b. Hubâşe el-Esedî el-Kûfî. Ebû Meryem. Ziyadesiyle sikadır. Muhadram'dır. Bkz. İbn Hacer, Takribu't-Tehztb. I/259.
[94] ed-Dârekutnî'de (İV/209) ibare şöyledir: "Bu hadiste vehm vardır. Doğrusu Asım b. Zeyd > Ali b. el-Huseyn tarikıyla mursel olarak Hz. Peygamberden rivayet edilmiş olduğudur."
[95] Bişr b. Numeyr el-Kuşeyrî. Basralı. Metruktür. Yalancılıkla itham edilmiştir. Yedinci tabakadandır. 140/757'den sonra vefat etmiştir. Bkz. İbn Hacer, Takrîbu't-Tehzîb, 1/102.
[96] el-Huseyn b. Abdillah b. Dumyera b. Ebî Dumyera Saîd ei-Hımyerî el-Medenî. Mâlik "yalancıdır". Ebû Hatim de "hadisi bırakılmış bir yalancıdır" demiştir. Keza Ahmed b. Hanbel "hiçbir şeye uygun değil", ibn Maîn de "sika ve güvenilir birisi değildir" diye söylemiştir. e!-Buhârî de "hadisi munkerdir, zayıf biridir der. Ebû Zur'a da "hadisi kıymet takdir edeceğim hiçbir ölçüde değil" demiştir. Bkz. el-Buhârî, et-Târîhu'i-Kebîr. İV/291; ez-Zehebî. Mîzânu'l-İ'tidâl, U/302.
[97] Sâlih b. Mûsâ b. Abdiliah b. İshak b. Talha b. Ubeydillah el-Kureşî et-Talhî. Kulelidir. Zayıftır. Abdu-lazîz b. Rufey'den rivayet eder. Yahya "bir şey değildir, hadisi yazılmaz" demiş, el-Buhâri de "hadisi munkerdir", en-Nesâî de "terkedilmiştir" demiştir. İbn Adiyy ise, "benim yanımda bilerek yalan söylemeyenlerdendir" diye belirtmiştir. el-Buhârî, et-Târihu'l-Kebîr, İV/291; ez-Zehebî, Mîzânu'l-i'ti-dâl, H/302.
[98] Abdulazîz b. Rufey' el-Esedî, Ebû Abdilmelik el-Mekkî. Kufe'ye yerleşmiştir. Sikadır. Dördüncü tabakadandır. 103/721 :de vefat etmiştir. Daha sonra vefat ettiği de söylenmiştir. Bkz. İbn Hacer, Tak-nbu't-Tehzîb, I/509.
[99] ed-Dârekutnt. İV/208: el-Hatîb, ei-Kiiâye, s. 430.
[100] Yahya b. Âdem b Selmân el-Kûfî, Ebû Zekeriyyâ. Benû Umeyye'nin mevlâ'sıdır. Sikadır. Hafızdır ve faziletli bir İnsandır. Dokuzuncu labakanın büyüklerindendir. Bkz. İbn Hacer, Takrîbu't-Tehzîb, 11/341.
[101] Muhammed b. Abdirrahmân b. el-Muğîre b. el-Hâris b. Ebî Zfb el-Kureşî el-Âmirî. Ebu'l-Hâris el-Medenî. Sikadır, fakihtir ve faziletli bir zattır. Dokuzuncu tabakadandır. Bkz. ibn Hacer, Taknbu't-Tehzfb,\m84,
[102] Bkz. el-Buhâri, et-Tâtîhul-Kebît, 111/474.
[103] ef-Hâris b. Nebhân el-Cermî. Âsim b Behdele ve Ebû İshâk'tan rivayet eder. Ondan da Müslim bin ibrâhîm: Tâlût ve başkaları rivayet eder. Ahmed b. Hanbel, "salih bir zattır fakat hadisi munherdir" der. e!-8uhârî "hadisi munkerdir", en-Nesâî "metruktür", İbn Maîn de "hiçbir şey değildir" der. İbn Maîn bir defasında da "hadisi yazılmaz" demiştir. Ebû Hatim de "hadisi metruktür, zayıf bir kimsedir" der. İbnu'l-Medînî de "iyice zayıf bir zattır" der. Bkz. ibn Hacer, Tehzîb, 11/158.
[104] Abdullah b. Saîd b. Ebî Saîd el-Makburî, Ebû Abbâd el-Leysî el-Medenî. Benû Leys'in mevlâ'sıdır. Metruktür. Yedinci tabakadandır. (İbn Hacer, Takribu't-Tehzîb, 1/419). ibn Hacer'den daha önce, İmam el-Buhârî, Yahya el-Kattân'ın şöyle dediğini aktarır: "Bir toplantıda onun yalancı olduğunu anladım". et-Târîhu'l-Kebh, V/105.
[105] İbn Hazm da aynı tarîkle nakletmişlir. Bkz. el-ihkâm: il/199.
[106] Bkz. Ahmed bin Hanbel. el-Musned, H/367, 483; el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, 1/154.
[107] İbnu'l-Cevzî bunu el-Mevzûâföa (i/103) el-Hatîb'den nakleder. el-Hatîb ise bunu mevsûl olarak rivayet eder. Bkz. el-Kifâye, s. 430.
[108] Ahmed bin Hanbel. el-Musned, 111/497, V/425; el-Buhârî, et-Târihu'l-Kebîr, V/415-6; İbn Sa'd, et-Tabakâtu'l-Kubrâ, I/387-8; el-Hatîb, et-Kifâye, s. 430; ei-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, 1/149-150.
[109] Gelen hadisi bu özellikleri taşıyıp taşımadığını düşünerek değerlendiriniz.
[110] el-Buhârî, et-Târihu'l-Kebîr, V/416.
[111] Gelen rivayetin bu özellikleri taşıyıp taşımadığına bakın. Rivayet için bkz. et-Tayâlisî. s. 16. rakam: 99; İbn Mâce. el-Mukaddime, bab no: 2; ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 50; İbn Huzeyme. et-Tevhîd, M/878; el-Beyhakî, el-Esmâ ve's-Sıfât, s. 298.
[112] ez-Zilzâl/99. 7-8. Rivayet için bkz. Ahmed bin Hanbel, el-Musned, H/262, 383; el-Buhârî. el-Cihâd, 48; ibn Mâce, el-Cihâd, 14; İbn Huzeyme, İV/10, 31-2: el-Beyhakî, es-Sunenu'i-Kubrâ, »15-6.
[113] en-Nahl/16. 44.
[114] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 38-46.
[115] Abdusselâm b. Abdirrahmân b. Muhammed et-Lahmî el-İşbilî, Ebu'l-Hakem. Sûfîdir. Meşhur salih-lerdendir. Kur'ân tefsiriyle ilgili bir kitabı ve esmâu'l-husnâ şerhi vardır. Merrakeş'te 536/1141'de vefat etmiştir. Bkz. Fevâlu'l-Veieyât, 1/274; el-İstiskâ, 1/129; Lisânu'l-Mîzân, İV/13; Miftâhu's-Se-âete, i/441; et-Alâm,N/B.
[116] Tahrici daha önce geçti. Keza bkz. eş-Şâtiî, el-Umm, VII/288; el-Beyhakî, el-Ma'rite, 1/25; İbn Hazm, el-lhkâm, H/198.
[117] el-Haşr/59, 7.
[118] eş-Şâfiî, el-Umm, VII/288-9.
[119] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 46-47.
[120] Kabîsa b. Zueyb b. Halhale el-Huzâî, Ebû Saîd veya Ebû ishâk el-Medenî. Şam'a yerleşmiştir. Sahabe çocuklarındandır. Rasûlüllah'ı (SAV) görmüştür. Hicrî 80 küsur yılında vefat etmiştir. Bkz. Takrtbu't-Tehzîb, H/122.
[121] Abdurrezzâk, X/274; Ahmed bin Hanbel, el-Musned, İV/225; Ebû Dâvûd, el-Ferâiz, bab no: 5; el-Hâkim, el-Mustedrek, IV/338; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, VI/234; el-Begavî, Şerhu's-Sunne, VIII/345-6.
[122] Abdurrezzâk, IX/397-8; eş-Şâiiî, er-Risâle, s. 426; el-Umm, VI/88; Ebû Dâvûd, el-Ferâiz, bab no: 18; et-Tirmizî, el-Ferâiz, bab no: 18; ed-Diyât. bab no: \8;îbnMâce, ed-Diyât, bab no; 12: Ahmed bin Hanbel, el-Musned, IH/425: el-Beyhakî. es-Sunenu'l-Kubrâ, VIII/57-8; ed-Dârekutnî,
[123] Abdurrezzâk, X/58-9; eş-Şâfiî, er-Risâie, s. 427; el-Umm, Vt/107; Ebû Dâvûd, ed-Diyât, bab no: 19; en-Nesâî, el-Kasâme, bab no: 12; İbn Mâce, ed-Diyât, bab no: 11; ed-Dârimî, ed-Diyât. bab no: 20; Ahmed bin Hanbei, el-Musned, I/364; İV/80; İbn Hibbân, es-Sahih, VII/605; el-Hâkim, el-Mustedrek, İli/575; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, VIII/43.
[124] eş-Şâfiî, er-Risâle, s. 428.
[125] el-Buhâri, el-Enbiyâ, bab no: 54; et-Tıb, bab no: 30; Müslim, es-Selâm, rakam: 92, 94, 98.100: Ebû Dâvûd, el-Cenâiz. bab no: 6: el-Muvatta', el-Medîne (Kitâbu'l-Câmi1), bab no: 7: Ahmed bin Hanbei. el-Musned, 1/182,193-4; V/201, 208.
[126] el-8eyhakî. es-Sunenu'l-Kubrâ, III/376.
[127] eş-Şâfiî, er-Risâle, s. 438-9; el-Umm, V/227; Ahmed bin Hanbel, ei-Musned, VI/370, 420-1; Ebû Dâvûd, et-Talâk, bab no: 44; İbn Mâce, et-Talâk, bab no: 8; İbn Sa'd, et-Tabakâtul-Kubrâ, VIIİ/367-8; el-Hâkim, e!-Mustedrek, 11/208; el-Beyhakî, es-Sunenul-Kubrâ, VII/434-5.
[128] Ebû Dâvûd, es-Salât: bab no: 26: el-Beyhakî, el-Medhal. s. 94; et-Taberânî, el-Mucemul-Evsat l/348;Ahmed bin Hanbel, el-Musned, 1/10. Ahmed bin Hanbel'in el-Musned'mtie böyle buyurduktan sonra şu ayeti okuduğu geçmektedir: 'Onlar fena birşey yaptıklarında veya kendilerine zulmettiklerinde Allah'ı anarlar, günahlarının bağışlanmasını dilerler, "Âkı imrân/3,135.
[129] eş-Şâfiî, er-Risâle, 440-1; el-Umm, 11/180; el-Buhân, el-Hayz, bab no: 27; el-Hac, bab no: 145; Muslin), el-Hac, rakam: 381; Ebû Dâvûd, el-Menâsik, bab no: 84; Ahmed bin Hanbel, el-Musned i/226, 348; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, V/161; el-Begavî, Şerhu's-Sunne, VII/233
[130] imam eş-Şâfii er-Risâle'öe (s. 441) şöyle der: Zeyd daha önce herkesin en son iş olarak illâ da Kabe'yi taraf etmesi gerektiğini duymuştu. Hayızlı kadınları da emrin kapsamında düşünüyordu, ibn Abbâs, kurbandan sonra Kabe'yi tavaf etmiş idiyse hayızlı kadının veda tavafı yapmadan dönebileceğine fetva verince, Zeyd bunu kabul etmedi. İbn Abbâs, Rasûlüllah'm (SAV) bir kadına bu şekilde emir verdiğini haber verince gidip o kadına meseleyi sordu. Kadın da aynı şeyi söyleyince, kadını tasdik etti ve İbn Abbâs'ın görüşüne katılmaya mecbur olduğunu anladı.
[131] Nevf b. Fedâle el-Himyerîel-Bikâlî. Döneminde Şamlıların imamıydı. Hadis ricalindendi. Adı el-Bu-hârî ile Müslim'de geçer. Kıssaları rivayet ederdi. Ka'bu'l-Ahbâr'ın hanımının başka kocadan olan çocuğuydu. el-Buhârî kendisini 90 ila 100 arasında vefat edenler bahsinde zikreder. 95/713-4 civarında vefat etmiştir. Bkz. ibn Hacer. Tebzîbu't-Tehzib, X/490; ez-Ziriklî, el-A'lâm, VIII/54,
[132] eş-Şâfiî, er-Risâle, s. 442; el-Buhârî, el-ilm, bab no: 44; el-Enbiyâ, bab no; 27; et-Tefsîr, sure no: 18, 2-4; Müslim, el-Fedâil, rakam: 170-1; Ahmed bin Hanbel, el-Musned, V/117-8; el-Beyhakî, el-Ma'rite, 1/36; el-Esmâ ve's-Sıiât, s. 116-7; el-Hatîb, er-Rıh!e ti Talebil-Hadîs, s. 29; İbn Abdilber, el-Câmi', 11/85.
Hızır önceki ümmetler döneminde yaşamış salih kullardan bir zattır. Peygamber olup olmadığında ihtilaf vardır, ilyas (as) ise Allah Teâlâ'nın Kur'ân'da zikrettiği peygamberlerden bir tanesidir, ibn Hacer, el-isâbe, l/432'de şöyle der: "Allah Teâlâ'nın Kur'ân'da haber verdiği Musa (as) ile beraber bulunmasının dışında hiçbir peygamberle birlikte bulunduğu sabit olmamıştır." Hızır ile İlyas (as)'ın biraraya geldiklerine dair de sıhhati sabit olmayan rivayetler vardır. Bkz. ibnu'l-CevzL el-Mevzûât, 1/196; es-Sehâvî, e!-Mekâsidu'l-Hasene, s. 21; el-Aclûnî, Keşfu'l-Hslâ, I/48; el-Kârî, el-Esrâru'l-Merfûa, s. 81; es-Suyûtî, el-Leâli'l-Mesnûa, I/!67; İbn Arrâk, Tenzîhu'ş-Şeria, f/234; İbn Hacer, Fethu'i-Bâri, VI/433; es-Suyûtî, ed-Durerul-Muntesira, s. 492.
[133] eş-Şâfiî, er-Risâle, s. 442-3.
[134] el-Ahzâb/33, 36. Rivayet için bkz. ed-Dârimî, el-Mukaddime, 39; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, H/453; el-Hâkim, el-Mustedrek, 1/110; İbn Abdilber, ei-Câmf, 11/189; e!-Hatîb, el-Fakîh ve'l-Mute-fakkih, 1/146-7. İkindi namazından sonra nafile namaz kılmaktan nehyeden hadisler çoktur. Bazıları: Müslim, el-Musâfirîn, rakam: 288: ed-Dârimî.. es-Salât. bab no: 142-3;Ahmed bin Hanbel, el-Musned, 1/18; IH/46, 52-3, 90.
[135] eş-Şâfiî, er-Risâle, s. 444.
[136] eş-Şâfiî, a.g.e., s. 445; Müslim, el-Buyû'. rakam: 95; Ebû Dâvöd, el-Buyû', bab no: 31; en-Nesâi el-Eymân, bab no: 45; İbn Mâce, er-Ruhûn, bab no: 7; ed-Dârimî, el-Buyû': bab no: 72; Ahmed bin Hanbel, el-Musned, i/234; H/11; III/312-3, 356, 360, 389, 391-2, 463; İV/142; et-Taberânî, el-Mu'cemul-Kebîr, lV/285-6; Ebû Nuaym, Hifyetu'l-Evliyâ, VI/264; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ-VI/128; İbn Abdüber, et-Temhîd, ili/42; el-Hatîb, Târîhu Bağdâd, i/357; ei-Kifâye, s. 86; el-Begavi. Şerhu's-Sunne, VIII/257.
[137] eş-Şâfiî, er-R/sâ/e, s. 445.
[138] el-Muvaüa\ el-Buyû': bab no: 16; eş-Şâfiî, er-Ri$â!e. s. 446;Ahmed bin Hanbei. el-Musned. VI/448"
en-Nesâî. el-Buyû r 47: el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, V/280; İbn Abdilber, et-Temhîd, IH/80: el-
Cami'. H/196.
[139] eş-Şâfiî, er-Risâle, s. 447.
[140] eş-Şâiiî, a.g.e., s. 447.
[141] Bu rivayette görüldüğü gibi; Ebû Saîd el-Hudrî, kendi rivayetine aykırı olsun veya olmasın karşı bir rivayetle o kişinin itiraz etmesine kızmıştır. Çünkü kendisi meseleyi iyi bilmekledir, Bu sebeble o kişinin itirazsız, rivayet ettiği hadisi kabul etmesini beklemiştir. Bkz. er-Risâle, s. 447.
[142] Abdurrezzâk, IH/147; el-Buhârî, el-Cumua, bab no: 13; Müslim, es-Salât, rakam: 137-140: EbûDâ-vûd, es-Salât, bab no: 52; et-Tirmizî: el-Cumua, bab no: 48; Ahmed bin Hanbel, el-Musned, il/49, 57, 98: el-Beyhakî. es-Sunenu't-Kubrâ, IH/132.
[143] el-Buhârî, ez-Zebâih, bab no: 5; Müslim, es-Sayd, rakam: 54; en-Nesâî. el-Kasâme, bab no: 40: ibn Mâce, el-Mukaddime, bab no: 2; ed-Dârimi el-Mukaddime, bab no: 40; Ahmed bin Hanbel, el-Musned, İV/86; V/6. 54, 56: Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, İV/308; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubri. IX/248; el-Hatîb, el-Fakîh ve't-Muteiakkih, 1/151. Hadisin açıklaması için bkz. el-Munâvî Feyzu'l-Kadîr, VI/313.
[144] e!-Buhâri. el-Edeb. bab no: 77; Müslim, el-imân, rakam: 6!; Ahmed bin Hanbel el-Musned: IV/426-7, 436. 440-1, 445-6: Ebû Nuaym: Hilye!u'l-Evliyâ: 116251. VI/262: el-Hatîb, a.g.e., 1/148.
[145] el-Hâkim, el-Mustedrek, 1/109-110; el-Hatîb, el-Kifâye, s. 38; a.g.e.} I/77. İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 47-55.
[146] Parantez içinde verilen son cümle diğer kaynaklardan tamamlanmıştır. Hadis için bkz. eş-Şâfiî, e/-Umm, H/151, VII/543; el-Buhârî, ei-Hac, bab no: 18, 143; Müslim, el-Hac, rakam: 30-8: Ebû Dâ-vûd, el-Menâsik, bab no: 10; et-Tirmizi el-Hac, bab no: 77; en-Nesâî, el-Menâsİk, bab no: 41-2, 97; İbn Mâce, el-Menâsik, bab no: 18; İbn Huzeyme, İV/303; el-Beyhakî, es-Sunenu'i-Kubrâ, V/135-6; İbn Abdilber, el-Câmi', U/196-7; el-Hatîb, el-Fakîh ve'l-Mutefakkih, 1/144. Görüldüğü gibi, Hz. Ömer, sünnetteki uygulamayı bilmediği için kendi içtihadına göre karar vermişti. Ancak hadisten haberi olan torunu Salim. Rasûlullah'ın sünnetinin uyulmaya daha layık olduğunu söylemiştir Bkz. el-Beyhakî, el-Ma'rtle, VII/327. (Mütercim).
[147] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 55-56.
[148] Kendi dönemi fakihlerinin imamıdır. Tabiindendir. ibadet ehli zahidierdendir. Sika ve güvenilir birisiydi. Kendisinden 800 kadar hadis rivayet edilir. 131/748:de vefat etti. Bkz, Tehzîbu't-Tehzîb I/397-9; el-Lubâb, I/536; Hilyetu'i-Evliyâ, MI/3.
[149] Abdurrahmân b. Amr el-Evzâî. Şam diyarının fıkıh ve zühdde imamı. Pek çok kitabı vardır. Bir tanesi de et-MesâitĞL Kendisine 70.000 kadar soru sorulduğu tahmin edilmektedir. Hepsine de cevap vermiştir. Bkz. el-Vefeyât I/275; Hiiyetu'l-Eviiyâ, VI/135; el-Alâm, 111/320; Târihu Beyrut, s. 15.
[150] el-Hâkim, Ms'rifetu Ulûmi'l-Hadîs, s. 65.
[151] Ebû Hayseme: el-ilm, s. 97; İbn Abdiiber, el-Câmi\ 11/191.
[152] el-Bukâri, el-Hac. bab no: 34; en-Nesâi, el-Menâsik. bab no: 49: el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ: V/22, 235.
[153] Müslim, et-Talâk, rakam: 56-7; et-Tirmizî, el-Talâk, bab no: 18; ed-Dârimî, et-Talâk, bab no: 11; Ahmed bin Hanbei, e!-Musned VI/314; el-Beyhakî, a.g.e., VII/429.
[154] er-Râmehurmuzî, ei-Muhaddisul-Fâsıl, s. 133; el-Hâkim: el-Mustedrek, 1/137; Ma'rifetu Ulûmi'l-Hadîs, s. 14; Ebû Nuaym: Ahbâru Esbehân, 11/27; el-Hatîb, el-Câmi: s. 99; ei-Kifâye, s. 385; ibn Hazm, ei-İhkâm, 11/143.
[155] et-Taberânî, ei-Mu'cemu'l-Kebîr, 1/218; e!-Hâkim, el-Mustedrek, IH/575; el-Hatîb, el-Câmi', s. 100; el-Mizzî, e!-Tehzîb, III/370-1; el-Heyseml Mecmeu'z-Zevâid, 1/153.
[156] Ahmed b. Hanbei, Kitâbu'z-Zuhd, 1/123; Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, 1/310.
[157] Abdurrezzâk, 11/134-5; Ahmed bin Hanbel, el-Musned, V/7,15,20-1,23; Ebû Dâvûd, es-Salât, bab no: 121: el-Hâkim, el-Mustedrek, 1/215; ibn Hazm, el-Muballâ. İV/97; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ. 11/196.
[158] el-Buhâri, el-İim, bab no: 38; et-Cenâiz, bab no: 33; el-Enbiyâ, bab no: 50; ef-Edeb, bab no: 109: Müslim, ez-Zuhd, rakam: 72; Ebû Dâvûd, el-ilm, bab no; 4; el-Fitert. bab no: 70; el-İlm, bab no: 8. 13; el-Menâkıb, bab no: 19; İbn Mâce, el-Mukaddime, bab no: 4; ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 46; Ahmed bin Hanbei, el-Musned, H/159, 202, 214; Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, VI/78; İbn Abdilber, el-Câmi', H/40; el-Beyhakî, el-Ma'rife, 1/48; el-Hatîb, Târibu Bağdâd, X!ll/157.
[159] el-Hatîb, el-Kifâye, s. 126.
[160] ibn Ebî Hatim, Menâkıbu'ş-Şâliî, s. 187; Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, IX/114; el-Beyhakî, es-Su-nenul-Kubrâ, X/208; ibn Abdilber, el-lntikâ, s. 79.
[161] Ahmed bin Hanbel, el-Musned, İN/495; el-Buhârî, el-Edebul-Mutred, rakam: 970: İbn Ebi'd-Dun-yâ, et-Ehvâl, rakam: 237; el-Hâkim, el-Mustedrek, 11/427-8; İV/574-5; el-Hatîb, er-Rihle, 31-2; el-Cami', rakam: 1686: el-Beyhakî, el-Esmâ ve's-Sıfâl s. 78.
[162] Bir bölümünün şu eserlerden tamamlandığı rivayet İçin bkz. Ahmed bin Hanbel, et-Musned, İV/153, 159; el-Humeydî, rakam: 384; el-Hatîb, er-Rihle, s. 34; el-Hâkim, Ma'riietu Ulûmi'l-Hadîs, s. 7-8: İbn Abdilber, el-Câmi', i/94; el-Heysemi, Mecmeu'z-Zevâid, 1/134
[163] Muslini el-imân, rakam: 241; ed-Dârimî, en-Nikâh, bab no: 46.
[164] [] arasını diğer kaynaklardan tamamladık. Bkz. el-Buhâri, el-ilm, bab no: 31; el-ltk, babno: 14; el-Cihâd, bab no: 145; en-Nikâh, bab no: 17; e!-Enbiyâ, bab no: 48; Müslim, ei-İmân, rakam: 241; Ebû Dâvûd, en-Nikah, bab no: 5; İbn Mâce, en-Nikâh, bab no: 42; ed-Dârimî, en-Nikâh, bab no: 46; Ahmed bin Hanbel, el-Musned, İV/395, 398, 408. 414-5; et-Taberânî, el-Mu'cemu'l-Evsat, 11/518.
[165] İbn Sa'd, et-Tabakâîu'l-Kubrâ, H/381, V/120; el-Pesevî, el-Ma'rife ve't-Târîh, I/468-9; İbn Hazm, el-ihkâm, İV/559; İbn Abdilber, el-Câmi', 1/94; el-Beyhakî, el-Medhal, s. 278; el-Hatîb, er-Rihle, s. 41-3,
[166] Müslim, el-Mukaddime, s. 15; et-Tirmizî, el-flel, V/740; Ebû Nuaym, Hilyetul-Evfiyâ, 11/278; el-Hatîb, el-Kifâye, s. 122: el-Ukayiî, ed-Duafâ, i/10.
[167] en-Nisâ/4, 115. Rivayet için bkz. el-Hatîb, Şerefu Asbâbil-Hadîs, s. 7; el-Âcurri, eş-Şerîa, s. 48, 64-5, 307; Ebû Nuaym, Hilyetul-Evliyâ, VI/324; İbn Abdilber, el-Câmi'. 11/187: el-Hatîb, el-Fakîh vel-Mutefakkib, 1/173.
[168] en-Nisâ'4,115.
[169] es-Subki, e\-Tabakâtu'ş-Şâtiiyye, II/243-4.
bab no: 20; Ahmeü bin Hanbel, el-Musned, i/37, V/230,242; İbn Sa'd, et-Tabakâtu'lfubrâ, li/347.
IH/584; e]-Beyhakî, el-Medhai, s. 207-8; es-Sunenu'l-Kubrâ, X/114; İbn Hazm, el-ibkâm, VI/766.
975; İbnAbdilber, el-Câmî\ I/55-6; el-Hatîb, ei-Fakîh ve'i-Mutefakkih, 1/154-5,188-9.
[171] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 20; İbn Sa'd, et-Tabakâiu'l-Kubtâ, il/366; el-Beyhakî, ei-MedhaL
s. 127-8; es-Sunenu'1-Kubrâ, X/115; el-Hâkim, el-Mustedrek, 1/127; İbn Hazm, ei-ibkâm, Vİ/768.
[172] en-Nisâ/4.101.
[173] Rivayet el-Bubârföe yoktur: eş-Şâfiî, el-Umm, 1/179; Müslim, el-Musâfirîn, rakam: 4; EM Dâvöd es-Sefer, bab no: 1: es-Salât, bab no: 263; et-Tirmizî, et-Tefsîr, sure no: 4; en-Nesâî, el-Havf, bab no: 1; ibn Mâce, el-İkâme, bab no: 73; ed-Dârimî, es-Salât, bab no: 179; Ahmed bin Hanbel, el-Musned, 1/25, 36; VI/63; EM Ya'lâ, 1/163; Abdurrezzâk, 11/517; ei-Pesevîr el-Ma'rife ve't-Târîh, il/205; e!-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, lü/134; el-Hatîb, ei-Fakîb vel-Mutefakkih, 1/118: el-Begavî, Şerhu's-Sunne, İV/168.
[174] Bu haberi rivayet edenler: Abdurrezzâk, 11/517-8; en-Ne$âî, Taksîru's-Salât, bab no: 1; ibn Mâce, İkâmetu's-Salât, bab no: 73; el-Hâkim, ei-Mustedrek, 1/258; el-Pesevî, el-Ma'rife ve't-Târîh, i/372: İbn Huzeyme, H/72; e!-Beyhakî, a.g.e., 111/136: İbn Abdüber, et-Temhîd, Xl/163.
[175] İbn Adiy, el-Kâmil, VI/2188; ed-Dârekutnl İV/154; İbn Şâhîn, Nâsihu't-Hadîs, s. 35; el-Hatîb, el-Fa-kîh ve'i-Mutefakkih, 1/122; el-Hâzimî, el-İ'tibâr, s. 23.
[176] ed-Dârekutnî, VI/154; e!-Hâzimî, a.g.e., s. 24.
[177] el-Hatîb, ei-Kifâye, s. 35; el-Hâzimî, a.g.e., s. 25.
[178] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 49; el-Hatîb, el-Kifâye, s. 35; el-Hâzimî, a.g.e., s. 25.
[179] en-Nahl/16.44.
[180] el-Beyhakî, e/-Medja/,1Q5; el-Hatîb, el-Fakîh ve'1-Mutefakkih, 1/207-8; İbn Hazm, ei-İhkâm, VI/807.
[181] el-Beyhakî, a.g.e.,106; el-Hâkim, Ma'rifetu Uiûmi'l-Hadîs, s. 84; el-Hatîb, a.g.e., 1/222.
[182] el-Beyhakî, ag.e., 106; el-Hâkim, a.g.e., s. 84-5; el-Hatîb, a.g.e., I/222. Hz. Ebûbekr ile Hz. Ömer'in de o işi yaptıklarının belirtilmesi Rasûlüllah'tn (SAV) vefat edene dek o ameli işlediğini göstermek içindir.
[183] el-Beyhakî, a.g.e., s. 107; Ebû Nuaym, Hilyetu'i-Evliyâ, İN/300; el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid 1/179; el-Hatîb, el-Fakîh ve'l-Mutefakkih, 1/176; İbn Abdilber, el-Câmi\ H/91,
[184] el-Beyhakî, a.g.e., s. 111; İbn Abdilber, ei-İntikâ, s. 145.
[185] Müslim, el-Mesâcid: rakam: 290-1; Ebû Dâvöd, es-Salâl, bab no: 60; et-Tirmizî, el-Mevâkît, bab no: 60; Ahmed bin Hanbel, ei-Musned, İV/118,121-2; V/272; el-Beyhakî, el-Medhai, s. 118; es-S* nenu'i-Kubrâ, IH/90,118,125; el-Pesevî, el-Ma'rife ve'1-Târîh, 1/449-450; ibn Huzeyme, 111/4; £$ Avâne, 11/39-40; ed-Dârekutnî, 1/280; İbn Hazm, el-Muhaliâ, İV/207; el-Hatîb, Târîbu Bağd&d VII/451; el-Begavî, Şerhu's-Sunne, IH/395.
[186] el-Beyhakî, el-Medhal, s. 142-3; el-Hâkim, el-Mustedrek, 111/318; el-Pesevî, el-Ma'rife ve't-Târîh, 11/540; Ebû Nuaym, Hilyetu'i-Evliyâ, 1/129.
[187] el-Beyhakî, a.g.e., s. 163; el-Hatîb, el-Kifâye, s. 165.
[188] el-Beyhakî, a.g.e., s. 178; es-Sunenu'l-Kubrâ, X/117; Ebû Hayseme, el-İlm, s. 120; en-Nehhâs, en-Nâsih, s. 5; el-Hatîb, el-Fakîh ve'i-Mutefakkih, I/80; el-Hâzimî, ei-İ'tibâr, s. 4; Ebû Nuaym, Ahbâru Esbehân, I/89.
[189] Bkz. el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, t/154; el-Hâzimî, a.g.e., s. 5; et-Taberânî, ei-Mu'cemu'1-Kebîr, t X/259-60.
[190] eş-Şâfiî, er-Risâle, s. 222.
[191] el-Beyhakî, el-Medhal, s. 179; İbn Abdilber, el-Câmi', H/47; et-Hatîb, a.g.e., 11/157.
[192] Ebû Dâvûd e!-İlm, bab no: 5; et-Tirmizİ et-Tefsîr, bab no: 1; Ebu Ya'lâ, 111/90; et-Taberî, Câmiu'l-Beyân, i/35; et-Taberânî, et-Mu'cemu'l-Kebîr, 11/175; ei-Hatîb, el-Fakîh ve'l-Mutefakkih, i/57; e!-Be-gavî, Şerhu's-Suıme, i/259.
es-Suyûîî de (il/629) 8900 numara ile hadisi el-Câmiu's-Sağîföe Cundub'tan rivayet etmiş ve ha-sen olduğuna işaret etmiştir. el-Munâvî de Feyzu'i-Kadîr, Vl/91'de şöyle der: "Müellif (es-Suyûtî) muhtemelen aynı hadisin çeşitli varyantları birbirini desteklediği için hadisin hasen olduğuna işaret etmiştir. Ancak bu rivayetin senedinde Sehl b. Abdillah b. Ebî Hazm vardır. Ahmed b. Hanbel, el-Buhârî, en-Nesâî ve başkaları onu tcnkid etmişlerdir." el-Elbânî de Daitu'l-Câmi', 5748 numarada, Tahricu'l-Mişkâfla da 235'de bunu zikretmiştir.
[193] el-Hatîb. el-Câmi', rakam: 1587.
[194] Bkz. ed-Dârimt el-Mukaddime, bab no: 20; el-Beyhakî, es-Sunenu'1-Kubrâ, X/115; Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, İV/136; İbn Hazm, el-İhkâm, VI/769, 807, VII/1004; el-Hatîb, ei-Fakîh ve'l-Mutefakkih, 1/166,199-200; İbn Abdilber, el-Câmi', Ü/56.
[195] ibn Ebî Şeybe, VII/241; ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 20; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, X/115; el-Hatîb, a.g.e., 1/101; İbn Abdilber, ei-Câmi\ il/57; İbn Hazm, el-İhkâm, VI/768.
[196] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 20; ei-Beyhakî7 el-Medhal, s. 157; el-Hatîb. a.g.e., 1/183; İbn Hazm, el-İhkâm, VI/782.
[197] el-Beyhakî, a.g.e.,188-9: el-Begavî, Şerhu's-Sunne, 1/2! 3; el-Hatîb, Târİhu Bağdâd. İV/369; İbnu'l-Cevzî, Zemmul-Hevâ, s. 18.
[198] el-Beyhakî, a.g.e., s. 191; el-Hatîb, el-Fakîb ve'i-Mutefakkih, 1/180; İbn Abdilber el-Câmi', »6135, İbn Hazm, el-İhkâm, VI/779-80.
[199] el-Buhâri el-Cizye, bab no: 18; el-i'tisâm, bab no: 7; el-Megâzî, bab no: 35: Müslim, ei-Cihâ-d, rakam: 95; Ahmed bin Hanbel. el-Musned, 111/485; et-Taberânî, el-Mu'cemul-Kebîr, VI/107-110; el-Beyhakî, el-Medhat, s. 193; es-Sunenu'l-Kubrâ. \XI222; İbn Abdilber, el-Câmi', 11/31; İbn Hazm, <?'' Ihkâm, İV/424, VI/782.
[200] et-Taberânî, a.g.e., I/26; el-Beyhakî, a.g.e., s. 192; İbn Hazm, el-İhkâm, VI/782; el-Heysemî, Mec-meu'z-Zevâid, 1/179.
[201] İbn EbîŞeybe, 1/318; Ebû Dâvûd, et-Tahâre, bab no: 63; ed-Dârekutnt i/199; el-Beyhakî, el-Med-/ıa/,193; es-Sunenu'i-Kubrâ, I/292; el-Ma'rife, I/220; İbn Hazm, ei-Muhalia, 11/111; e!-!hkâm, VI/780; el-Begavî, Şerhu's-Sunne, 1/464.
[202] el-Beyhakî, eWWed/ıa/,s. 194.
[203] el-Beyhakî, a.g.e., s. 195; İbn Nasr, es-Sunne, s. 29.
[204] el-Beyhakî, ag.e., s. 198; İbn Abdilber, el-Câmi', 11/137.
[205] ed-Dârimî, el-Mukaddime, 19; el-Beyhakî, el-Medhal, s. 199;el-Âcurrî: eş-Şeria, s. 18; İbnAbdii-ber, el-Câmi', U/35,137.
[206] el-Beyhakî, a.g.e, s. 199; İbn Abdilber, ei-Câmi', 11/34.
[207] el-Beyhakî, a.g.e., s. 200; el-Hatîb: el-Fakîh ve'l-Mutefakkih, 1/149.
[208] Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, VI/367, VII/57; İbn AbdÜber, el-Câmi1,11/34,137; lyâz, el-İimâ\ s. 38;
el-Beyhakî, a.g.e., s. 200.
el-İhkâm. VI/790; el-Hatîb, e!-Fak!h ve'l-Mutetakkih, 1/146.
[210] el-Beyhakî, ei-Medhal, s. 201.
[211] Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, VI/324; el-Beyhakî, a.g.e., s. 201.
[212] Ebû Nuaym. a.g.e., VIII/165; el-Beyhakî, a.g.e.. s. 202: İbn Abdilber, el-Câmi\ 11/34; el-Hatîb, el-
Fakîh ve'l-Mutelakklh, il/164: lyâz, el-llmâ', s. 37.
[213] el-Beyhakî, a.g.e., 203-4; İbn Abdilber, el-İntikâ, s. 142: el-Hatîb, Târîbu Bağdâd, Xlll/368; es-Say-merî, Ahbâru Ebî Hanîfe, s. 24.
[214] el-Beyhakî, ei-Medhai, s. 205; Menâkibu'ş-Şâfiî, I/474; İbn Ebî Hatim, Âdâbu'ş-Şâfit s. 67, 93; el-Hatîb, el-Fakîh ve'1-Mutefakkih, t/150; Ebû Nuaym, Hilyetul-Evliyâ, DC/106.
[215] el-Beyhakî, el-Medhal, s. 205.
[216] en-Nisâ/4, 59.
[217] İbn Cerîr, Câmiu'l-Beyân, V/151; el-Hatîb. el-Fakîh vel-Mutefakkih, 1/144,187-8; Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, III/293-4; el-Beyhakî, a.g.e., s. 215.
[218] el-Beyhakî, a.g.e., s. 258; el-İ'tikâd, s. 232; ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 46: Ahmed bin Han-bei, ei-Musned, V/165.
[219] ed-Dârimî, el-Ferâiz, bab no: 1; el-Beyhakî, es-Sunenu'I-Kubrâ, VI/209; el-Medhal, s. 266-7; Saîd b. Mansûr, rakam: 1; ibn Abdilber, el-Câmi\ 11/34.
[220] Abdurrezzâk, X!/252; eî-Taberârt el-Mu'cemu'i-Kebîr, IX/189; el-Beyhakî, el-Medhal, s. 272; ed-Dârimt el-Mukaddime, 19.
[221] er-Râmehurmuzî, ei-Mubaddisu'l-Fâsıl, s. 29; el-Beyhakî, a.g.e., s. 306-7.
[222] İbn Ebî Hatim, Âdâbu'ş-Şâfiî, s. 97; Ebû NuayevM/yetu'/-Evliya, 1X7119; ei-Hatib, _eretu Ashâbi'l-Hadîs, s. 113; İbn Abdilber, ei-Câmi\ 1/25; el-İntikâ, s. 84.
[223] [ j arasım el-Medhatöen tamamladık, s. 309. Ayrıca bkz. el-Hatîb, a.g.e., s. 82,127; İbn Abdilber. el-Câmi', i/25.
[224] el-Beyhakî, a.g.e., s. 309.
[225] el-Beyhakî, a.g.e., s. 392.
[226] Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, IX/109; el-Hatîb, a.g.e., s. 46; el-Beyhakî, el-Medhal, s. 391; Menâ-kıbu'ş-Şâfiî, I/477.
[227] Ebû Nuaym, a.g.e., VÎ/317-8; el-Beyhakî, el-Medhal, s. 392; er-Râmehurmuzî, el-Muhaddisu'l-Fâ-sıl, s. 585, rakam: 830.
[228] el.pesevî, el-Ma'hfe ve't-Târih, I/409; Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, 111/169; el-Haîîb, el-Câmi', rakam: 973; el-Beyhakî, a.g.e., s. 392.
[229] el-Beyhakî, a.g.e., s. 392-3.
[230] e!-8eyhakî, a.g.e., s. 393; İbn Abdilber, eI-Câmi\ 11/198; el-Hatîb, el-Câmi', rakam: 979.
[231] Abdurrezzâk, i/344; Ebû Nuaym: Hiiyetu'i-Evliyâ, M/335; er-Râmehurmuzî, el-Muhaddlsu'l-Fâsıl, s. 586, rakam: 833; el-Beyhakî, ei-Medhai, s. 393; İbn Abdilber, ei-Câmi\ H/199; el-Hatîb, el-Câmi) rakam: 975-6.
[232] [ ] arasını şu eserlerden tamamladık: Ebû Nuaym, a.g.e., VIII/166; el-Beyhakî, a.g.e., s. 393.
[233] el-Beyhakî, a.g.e., s. 394. Yine o, Hz. Peygamberin, daha önceleri yenilen bir çamuru yemekten nehyettiğine dair sahih hadis bulunmaması hususunda şöyle der: "Eğer Hz. Peygamberin bunu buyurduğunu bilmiş olsaydım, kabul edip baş göz üstü ederdim." el-Beyhakî. el-Ma'rile, XIV/139. (Mütercim).
[234] ed-Dârimî, el-Mukaddime. bab no: 43; Ebû Dâvûd, el-ilm, bab no: 2; er-Râmehurmuzî, el-Mubad-disu'l-Fâsıl, s. 366, rakam: 321; el-Hâkim, el-Mustedrek, 1/104; el-Beyhakî, a.g.e., s. 415; İbn Ab-dilber, el-Câmi\ 1/71; el-Hatîb, Takyîdul-İlm, s. 80; el-Câmi', rakam: 1109; lyâz, e!-İlmâ", s. 146.
[235] etTırmizî, el-ilm, bab no: 12; el-Beyhakî, a.g.e., s. 418-9; el-Hatîb, el-Câmi',rakam: 503; Takyîdul-İlm, s.66-7.
[236] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 43; el-Beyhakî, a.g.e., s. 423-4; ibn Nasr, es-Sunne, s. 27; er-Râmehurmuzî, el-Muhaddisu'l'Fâsil, s. 373-4, rakam: 346; el-Hatîb, Taüyîdu'l-İlm, s. 105-6; ibn Abdilber, et-Temhîd, XVIİ/251; İbn Hazm, el-îhkâm, VI/831.
[237] [ ] arasını şu eserlerden tamamladık: İbnu'l-Mubârek. Kitâbu'z-Zuhd, rakam: 817; ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 16; el-Hatîb, el-Fakîh ve:l*Mutefakkih, 1/102: ibn Abdilber, ei-Câmi\ 1/152; el-Beyhakl, el-Medhal, s. 454.
[238] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 56-79.
[239] el-Buhân, en-Nikâh, bab no: 1; Müslim, en-Nikâh, rakam: 5; en-Nesâî, en-Nikâh, bab no: 4; ed-Dârimî, en-Nikâh, bab no: 3; Ahmed bin Hanbel, ei-Musned, 11/158; 111/241, 259, 285; V/409; el-Beyhakî, es-Sunenu'i-Kubrâ, Vll/77; el-Begavî, Şerhu's-Sunne. 1/195-6; Ebû Nuaym, Hilyetu'!-Ev-liyâ, IH/228.
[240] Ebû Nuaym, Ahbâru Esbehân, 1/81; eİ-Hatîb, Şerefu Ashâbi'i-Hadîs, s. 31; lyâz, el-İlmâ\ s. 17; el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, i/126; Mecmeu'l-Bahreyn, 1/198; el-Hindî, Kenzu'l-Ummâl, X/221, 229, 294-5.
es-Suyûtî el-Câmiu's-Sağîr, (tl/560} rakam: 8363'da buna zayıftır demiştir. el-Munâvî de Feyzu'l-Kadîr Vl/44'de şöyle demiştir: "Senedinde Abdurahman b. Habîb vardır. ez-Zehebî bunu ed-Du-aiâ'da zikretmiş ve "hadis uydurmakla itham edilmiştir" demiştir. Seneddeki ismâîi b. Yahya için de 'bozguncu yalancı" demiştir". Hadisi el-Elbânî de Daîfu'i-Câmide, rakam: 5378'de zikretmiş ve mevzu olduğuna hükmetmiştir. Yine el-E!bânî hadisi el-Ebâdisu'd-Daîle adlı eserinde, rakam: 979'da zikretmiştir.
[242] Bkz. Ebûbekr el-Mervezî, Musnedu Ebîbekr es-Sıddîk, rakam: 6S; İbn Adiy, el-Kâmil, 1/21; İbnu'l-Cevzî, el-Mevzûât, 1/57: es-Suyûtî, el-Câmiu's-Sağîr, 11/180, rakam: 8993; el-Munâvî, Feyzu'l-Kadîr, VI/214-6; el-Heysemî. Mecmeu'z-Zevâid, 1/142-7; Mecmeu'l-Bahreyn, I/26; el-Hindî, Kenzu'l-Ummâl, X/234.
[243] Ahmed bin Hanbel, et-Musned, İV/374; İbn EbîŞeybe, X!/452-3; et-Taberânî, el-Mu'cemu'l-Kebîr, V/204; el-Hâkim, el-Mu$tedrek: I/77; el-Heysemi, a.g.e., 1/144.
[244] et-Taberânî, a.g.e., VI/262; el-Heysemi, a.g.e., 1/147.
[245] İbn Abdilber, el-Câmi', H/189: et-Temhîd, 1/152; el-Haiîb, el-Fakîb ve'l-Mulefakkih, i/90; el-Heysemî, Mecmeu'l-Bahreyn, 1/260; el-Hindî, Kenzu'l-Ummâl, 1/209.
[246] Ebû Ya'lâ, W163; ei-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, 1/149; Mecmeul-Bahreyn, I/24; İbn Hacer, el-Metâlibu'l-Âliye. 111/111. es-Suyûtî de el-Câmiu's-Sağîr, (11/586) rakam: 8562'de rivayet etmiş ve et-Taberânî'nin el-Mu'cemu'l-Evsaf\a Enes'ten rivayet ettiğini belirtmiş ve zayıftır demiştir. el-Elbânî de Daîtu'l'Câmi', rakam: 5513'de mevzudur demiş ve el-Ehâdîsu'd-Daîie, rakam: 453'de de hadisi zikretmiştir.
[247] Ebû Yala, 111/346; el-Heysemî, a.g.e., 1/155; el-Hindî, Kenzu'l-Ummâi, 1/194.
[248] Hadisin tahrîci daha önce geçti.
[249] [ jarasını şu kaynaklardan tamamladık. et-Taberânî, el-Mu'cemu'l-Kebîr, İV/131; el-Heysemî, a.g.e,, 1/151.
[250] el-Hindî. a.g.e.. 1/194.
[251] et-Taberânî, a.g.e., VI/130; el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, 1/155.
[252] et-Tirmizî, et-Tefsîr, bab no: 1; Ebû Yala, İV/458; ibn Cerîr, Câmiul-Beyân, 1/34; et-Taberânî, a.g.e., XII/35; el-Begavî, Şerhu's-Sunne. i/257-8: ei-Hatîb, e!-Fakîh ve'l-Mutefakkih, 1/57; İbn Hazm, el-İhkâm, VI/776; el-Heysemî, a.g.e., 1/163.
es-Suyûtî (H/628) 8899 numara ile el-Câmiu's-Sağîföe hadisi zikretmiş ve rivayeti eî-Tirmızî'ye nisbet etmiştir. et-Câmiu's-Sağîfde hadisin metni şu şekildedir: "Bilgisi olmadan Kur'â'n'dan hüküm çıkaran kimse cehennemdeki yerine hazırlansın." Rivayet için bkz. el-Elbâni, Daîfu'1-Câmi', rakam: 5749; Tahricu'i-Mişkât, 234.
[253] et-Taberânî, ei-Mu'cemu'l-Kebîr, XI/94,171; el-Heysemî. Mecmeu'z-Zevâid; 1/170.
[254] et-Taberânî, el-Mu'cemıi'l-Evsat, II/7; el-Hatîb, el-Fakîh veWuieiakkih, 11/172; İbn Hazm, el-İhkâm, VIII/1072; ibn Abdilber, ei-Câmi', 11/24; el-Hatîb, Târîhu Bağdâd, İV/24; el-Heysemî, Mec-meu'z-ZevM 1/172.
[255] et-Taberânî, el-Mu'cemu'1-Evsat, 1/96; Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, İV/370; VII/127; el-Heyseiııİ, a.g.e., 1/172; Mecmeü'i-Bahreyn, I/26; el-Hİndî, Kenzu'l-Ummâl, Xl/126.
el-Heysemî "senedinde İbn Lehîa vardır o da zayıftır der. Sıhhati için bkz. es-Suyûtî, et-Câmiu's-Sağîr, H/56, rakam: 4734; el-Munâvî, Feyzu'I-Kadîr, İV/117; el-Elbânî, el-Ehâdîsu'd-Daîfe, rakam:. 3713; Daîlu'i-Câmi', 3296.
[256] Ahmed bin Hanbel, el-Musned, İV/445; el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, 1/173.
[257] Ahmed bin Hanbel, a.g.e., 11/32; el-Heysemî, a.g.e., 1/174.
[258] Ahmed bin Hanbel, a.g.e., 11/131; el-Heysemî, a.g.e., 1/174-5.
[259] el-Heysemî, a.g.e., 1/175. Şu örnek te konumuzla ilgilidir: "AB bin Rebîa anlatıyor: Ali bin Ebî Tâlıb beni terkisine oturttu. Küfenin sahrasına doğru yola çıktık. Bir müddet sonra başını göğe doğru kaldırdı ve "Allahım! Günahlarımı mağfiret et! =Diğer bir rivayette de: Allahım! Günahlarımı mağfiret et! Çünkü günahları senden başkası mağfiret edemez dedi.= Daha sonra bana dönüp güldü, Ben 'ey müminlerin emiri! Hem rabbine istiğfar ediyorsun hem de gülerek bana dönüyorsun. Bunun nedeni nedir diye sordum. Bana şunu anlattı: "Hz. Peygamber beni terkisine oturttu ve Har-re tarafına doğru gittik. Daha sonra başını göğe doğru kaldırdı ve 'Allahım! Günahlarımı mağfiret et! Çünkü günahları senden başkası mağfiret edemez' buyurdu. Ben 'yâ Rasûlellâh! Hem rabbine istiğfar ediyorsun hem de gülerek bana dönüyorsun. Bunu sebebi nedir1 diye sordum. Bana şöyle buyurdu: "Rabbim hoşnud olduğu için ben de güldüm. Kendisi dışında günahları bağışlayacak birinin olmadığının ifade edilmesi rabbimin hoşuna gitti," el-Beyhakî, el-Esmâ ve's-Sıfât 11/404-5. (Mütercim).
[260] İbn Sa'd, Tabakât, İV/175; Ebû Ya'lâ, rakam: 5641; ibn Hibbân, rakam: 5453; el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, i/175; Keştu'i-Estâr, I/80.
Kaval sesini duyan İbn Ömer, Rasûlullah öyie yapmıştı diyerek kulağını tıkar. Bkz. Ebû Dâvûd, el-Edeb, bâbu kerâheti'l-ğinâ; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, X/222; es-Sunenu's-Suğrâ, İV/177, rakam: 4279-80. (Mütercim).
et-Taberânî. el-Mu'cemu'l-Kebîfde, XVII/43; el-Heysemî, a.g.e., l/176'da rivayet etmiştir, ibare "Allah'ın (C.C) zelil kıldığı kimseyi aziz, aziz kıldığı kimseyi de zelil etmede kullanan kimse"şeklindedir. es-Suyûtî, ei-Câmiu's-Sağîrde (11/44) 4648 nolu hadis olarak rivayet etmiş ve hasendir demiştir. Rivayet için ayrıca bkz. et-Taberânî, el-Mu'cemu'l-Evsat, 11/398; el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, 1/176; VII/205; el-Munâvî, Feyzu'l-Kadîr, İV/91; el-Elbânî, el-Ebâdîsu'd-Daîfe, rakam: 3689; Da-ÎSu'l-Câmı, 3237.
[262] el-Heysemî, a.g.e., 1/180; el-Hindî, Kenzu'l-Ummâl, V/812.
[263] el-Hatîb, el-Fakîh vel-Muteiakkih, 1/191, H/185; el-Heysemî, a.g.e., 1/178; Mecmeu'l-Bahreyn, I/225.
[264] Hadisin devamı şöyledir: "Bir de Kur'ân'ı anlamada kendilerini başkalarından daha layık görenlerin olmasıdır."et-Taberânî, el-Mu'cemu'l-Evsat, H/516; el-Heysemî, a.g.e., 1/187; Mecmeu'l-Bahreyn, I/242-3; el-Hindî, a.g.e., X/187, 200. es-Suyûtî hadisi el-Câmiu's-Sağîftie (I/205) 1383 numarada rivayet etmiş ve zayıftır demiştir. el-Munâvî de Feyzu'l-Kadîr ll/80'de şöyle söylemiştir: "es-Suyûtî'nin "et-Taberânî el-Evsaf\a Ömer'den rivayet etmiştir" sözü sanki hadisin ma'lul olmadığı vehmini uyandırıyor. Oysa hadis makbul değildir. el-Heysemî. senedinde hadisleri terk edilmiş olan İsmail b. Kays el-Ensârî olduğu için hadisi illetli saymıştır."
[265] Ahmed bin Habel, el-Musned, İV/105; ibn Nasr, es-Sunne, rakam: 101; et-Taberânî, el-Mu'cemu'l-KeWr,'XVIII/99; el-Heysemî, a.g.e., 1/188. es-Suyûtî de bu hadisi el-Câmiu's-Sağîr (11/615) 7790 numarada zikretmiştir. Keza bkz. e!-Munâvî, Feyzu'l-Kadîr, V/412; el-Hindî, Kenzu'l-Ummâl, 1/219; el-Elbânî, Daîfu't-Câmi', rakam: 4985; Tahrîcu't-Terğîb, I/45; Tahrîcu'l-lslâh, 41.
[266] İbn Nasr, es-Sunne, rakam: 112; el-Heysemî. Mecmeu'z-Zevâid, 1/188.
[267] et-Taberânî, a.g.e., XX/96; Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Eviiyâ, VI/96: el-Heysemî, a.g.e., 1/188; es-Suyûtî, el-Leâlî, İ/253.
[268] et-Taberânî, a.g.e., IH/247; İbn Ebî Âsim, es-Sunne, rakam: 36; el-Heysemî, a.g.e., 1/188; el-Hindî, Kenzu'iVmmâl, I/388. es-Suyûtî de hadisi el-Câmiu's-Sağîr, (i/477) 3085 numarada zikretmiş ve "zayıftır" demiştir. el-Munâvî'nin de zayıf olduğunu ifade ettiği gibi {Feyzu'l-Kadîr, [11/183) hadis zayıftır. Ayrıca bkz. İbnu'l-Cevzî, el-Mevzûât, I/268; İbn Arrâk, Tenzıhu'ş-Şerîa, 1/310; es-Suyûtî, el-Leâlî, I/249.
[269] et-Taberânî, el-Mu'cemu's-Sağîr, rakam: 724; el-Ukaylî, ed-Duafâ, H/262: el-Heysemî, a.g.e.. 1/189.
[270] Bkz. Ebû Dâvûd, es-Sunne: bab no: 1; Ahmed bin Hanbel, el-Musned, N/332; IH/145; et-Tirmizî, e!-îmân, bab no: 18; ed-Dârimî, es-Siyer, bab no: 75; İbn Mâce, el-Fiten, bab no: 17; el-Hâkim, el-Mustedrek, 1/128: el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, İ/189; es-Suyûtî, ed-Durerul-Muntesira, 488; Sehâvî, el-Mekâ$idu'l-Hasene, 158; el-Aclûnî, KeşM-Hara, 1/149; e\-Kâû, el-Esrâru'l-Merfûa, 161; el-Eserî, Temyîzu't-Tayyib mine'l-Habîs, 57; Muhtasaru'l-Mekâsid, rakam: 316.
[271] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 16.
[272] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 17. ed-Dârimîde "artık sonradan ortaya çıkardığınız bidatlerden biz mesul değiliz" şeklinde.
[273] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 17.
[274] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 17; el-Âcurrî, eş-Şerîa, s. 48,52; İbn Abdilber, el-Câmi\ 11/123; İbn Hazm, et-ihkâm, II/250; el-Hatîb, ei-Fakîh ve'l-Mutefakkih, I/234.
[275] el-Lâlekâî. rakam: 203.
[276] Abdurrezzâk, XI/255; İbn Abdilber, ei-Câmi',11/191; et-Temhîd, 1/151; el-Hâzimî, el-İ'iibâr, s. 24-5.
[277] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 20.
[278] ed-Dârimi el-Mukaddime, bab no: 20. [ ] arasını ed-Dârimtöen tamamladık. Ayrıca bkz. el-Hatîb. 81-Fakîh vel-Mutefakkih, II/Î63.
[279] ed-Dârimı, el-Mukaddime, 20; el-Buhârî, et-Târihu'l-Kebîr, H/204; Ebû Nuaym, Hilyetul-Evliyâ, İli/86; el-Hatîb, a.g.e., 1/183,11/163.
[280] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 22.
[281] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 22. { ] arasını ed-DârimMen ekledik.
[282] ed'Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 23.
[283] İbn Nasr, es-Sunne, rakam: 92; el-Lâlekâî, rakam: 13,14,114; İbnAbdilber, el-Câmi', K/188; el-Hatîb, el-Fakih ve'hMutefakkih, 1/148; ei-Hâkim, ei-Mustedrek, İ/103; el-Beyhakî, es-Sunenu'i-Kubrâ, ill/19; İbnu'l-Cevzî, Telbîsu iblis, s. 17: el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, 1/173.
[284] en-Nisâ/4, 59.
[285] ed'Dârimî, el-Mukaddime: bab no: 24; el-Lâlekâî, rakam: 75; Jbn Abdilber. el-Câmi\ il/29; ibn Ce-rîr, Câmiu'l-Beyân, V/149.
[286] ed-Dârimî, ei-Mukaddime, bab no: 27.
[287] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 39.
[288] ed-Dârimîde "imamların içtihadı" şeklinde.
[289] ed-Dârimî, el-Mukaddime. bab no: 39; ei-Hatîb, el-Fakîb ve'l-Mutelakkih, 1/208; ibn Abdilber, el-Cami', 11/34.
[290] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 39; el-Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, H/466; ei-Hatîb, a.g.e... i/147.
[291] ed-Dârimî, el-Mukaddime: bab no; 40.
[292] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 40. İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 80-92.
[293] el-Hicr/15, 95. Hadis ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 40'dadır. Hadisin merfu kısmı için bkz. el-
Buharı, el-Enbiyâ, 54; Müslim, el-Libâsr rakam: 49-50; Ahmed bin Hanbel. el-Musned, II/267,315,
390,413,456.467,492.531.
[294] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 40. [ ] arasını buradan tamamladık.
[295] el-Buhârî, el-İlm, bab no: 10; ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 46; Ebû Nuaym, Hilyetu'i-Evliyâ, 1/160; İbn Hacer, Tağtîku't-Talîk, II679.
[296] ed-Dârimî, el-Mukaddime, bab no: 47; el-Pesevi, et-Ma'rite ve'i-Târîh. il/386; ibn Abdilber, el-Câ-mi', I/95; el-Hatîb, er-Rihle, rakam: 57.
[297] ed-Dârimî. el-Mukaddime, bab no: 49.
[298] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 92-93.
[299] Ahmed bin Hanbel, Kilâbu'z-Zuhd, s. 196-7: Ebû Nüaym, Hilyetul-Evliyâ, I/252-3; el-Lâiekâî. rakam: 10.
[300] el-Lâlekâî. rakam: 115.
[302] el-Lâlekâî, rakam: 12; İbnu'l-Cevzî, a.g.e., s. 13.
[303] el-Lâlekâî, rakam: 17; Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, il/218; İbnu'l-Cevzî, a.g.e., s. 17.
[304] el-Lâlekâî, rakam: 18.
[305] el-Lâlekâî, rakam: 20.
[306] el-Lâlekâî, rakam: 19.
[307] el-Lâlekâî, rakam; 21-3; Ebû Nuaym, a.g.e., 111/21.
[308] İbnAdiy, el-Kâmil, 1/75; Ebû Nuaym, a.g.e., llt/9; İbnu'l-Cevzî, Telbîsu İblîs, s. 18.
[309] el-Lâlekâî rakam: 30; İbnu'l-Cevzî, a.g.e., s. 18.
[310] el-Lâlekâî, rakam: 31; İbnu'l-Cevzî, a.g.e., s. 18-9.
[311] el-Hatîb, Şerefu Ashâbi'l-Hadîs, s. 61; Târihu Bağdâd, VII/133; el-Lâlekâî, rakam: 34.
[312] el-Lâlekâî, rakam: 35.
[313] el-Lâlekâî, rakam: 36; İbn Hacer, Tağlîku't-Ta'iîk, V/319.
[314] İbn Adiy, el-Kâmil, 1/100; el-Lâlekâî, rakam: 47.
[315] Ebû Naynv Hilyetul-Eviiyâ, VI/142; el-Lâlekâî, rakam: 48.
[316] el-Lâlekâî, rakam; 49; İbnu'l-Cevzi Telbîsu iblîs, s. 19.
[317] Ebû Nuaym, a.g.e., VIII/104; el-Lâlekal rakam: 51.
[318] el-Lâlekâî, rakam: 49; İbnu'i-Cevzî, a.g.e., s. 19.
[319] el-Lâlekâî, rakam: 60.
[320] Âl-u İmrân/3, 31.
[321] el-Lâlekâî, rakam: 68.
[322] Âl-u imrân/3, 106.
[323] Âl-u İmrân/3.106.
[324] el-Lâlekâî.. rakam; 74: es-Sehmî, Târîhu Curcân. s. 114.
[325] el-Lâlekâî, rakam: 106.
[326] el-Hatîb, Şerefu Ashâbi'l-Hadîs, s. 58; el-Lâlekâî, rakam: 112.
[327] el-Lâlekât rakam: 268.
[328] el-Lâlekâî, rakam: 713.
[329] el-Lâlekâî, rakam: 311. Abde b. Ziyâd ei-îsbehani'nin bu şiiri bazı değişikliklerle Şerefu Ashâhi'l-Hadfâie de vardır, s. 76. Bununla beraber şiir başkalarına da nisbet edilmekledir. Bkz. ibn Receb.
Zeylu't-Tabakât, 1/12; ibn Abdilber: el-Câmi\ N/35; lyâz, el-İ!mâ', s. 38. İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 93-97.
[330] ed-Deyieml rakam: 1275; es-Suyûtî, ei-Câmiu'l-Kebîr, 1/71.
[331] Bkz. eş-Şâtıbî, el-İ'lisâm: 1/77.
I/43; e!-Hatîb, ŞerefuAshâbi'l-Hadîs, s. 19-20; Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evüyâ, İV/189; İbn Hacer, el-
Metâlibu'l-Âliye,\llim.
Hadis zayıftır. Bkz. ez-Zehebî, Mîzânu'l-İ'tidâl. İH/253: es-Sehâvk ei-Mekasidu'l-Hasene. s. 411
es-Suyûîî: ed-Dureru'I-Munlesira, rakam: 388; eş-Şevkânî, el-Fevâidu'l-Mecmûa, s. 290; el-Ac'
lûnî, Keşfu'l-Hafâ. M/246; el-Eserî, Temyîzu't-Tayyib mine'i-Habîs, s. 161; Mubtasaru'l-Mekâsidi'i-
Hasene, 1022.
[333] el-Hatîb, a.g.e., s. 80; es-Suyûtî, el-Câmiu'l-Kebk 1/764; e!-Hindî, Kenzu'l-Ummâl, X/163.
[334] Müslim, el-imân, rakam: 232; et-Tirmizî, el-İmân: bab no: 13; ibn Mâce, el-Fiien, bab no: 15; ed-Dâhmi er-Rikâk, bab no: 42; Ahmed bin Hanbel. el-Musned, i/398; ei-Hatîb. a.g.e., s. 23. Ayrıca bkz. ibn Abdilber, el-Câmi', il/120; lyâz, el-İtmâ\s. 18-9; İbn Teymiyye, Ehâdîsu'l-Kussâs, 106; el-Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, Vll/8; es-Sehâvî, el-Mekâsidu'l-Hasene, s. 143; es-Suyûtî, el-Câ-miu'l-Kebîr, 1/458; el-Eserî, Temyîzu't-Tayyib, s. 51; el-Aclûnî, Keşfu'l-Hafâ, i/282; Muhtasaru't-Me-kâsidi'l-Hasene, rakam: 267.
[335] ibn Mâce, el-Mukaddime, bab no; 15; el-Beyhakî, el-İ'iikâd, s. 114.
[336] İbnu'l-Cevzı, el-ilelu'l-Mutenâbiye, 1/119.
[337] el-Hatîb, Şerefu Ashâbi'l-Hadîs, s. 19-20; Ibnu'l-Cevzî, a.g.e,, 1/120; el-Hindî, Kenzul-Ummâl, X/224-5: ei-Aclûnî, Keşfu'l-Hafâ, H/246.
[338] el-Hatfb, a.g.e., s. 20; İbn Abdilber, ei-Câmi\ 1/44; İbnu'l-Cevzi, a.g.e., 1/123; el-Aclûnî, a.g.e.: H/246.
[339] es-Suyûtî, el-Câmiu'i-Keb!r: l/350'de zikretmiş ve el-İbâne'ûe Ebû Nasr es-Siczî'nin rivayet ettiğini söyleyip "gariptir" elemiştir. Keza Nasr el-Makdisrnin el-Hucce alâ Târiki'l-Mahacce'sine nisbet etmiştir. Hadis Şerelu Ashâbi'l-Hadis'öe (s. 32} ve ed-Deylemîöe (rakam: 476) Hz. Ali'den gelmektedir. Ayrıca bkz. es-Sehmî; Târihu Curcân, s. 420; Ebû Nuaym, Ahbâru Esbehân, II6134.
[340] el-Ahzâb/33: 21. Rivayet için bkz. e!-Kuşeyri, 1/117.
[341] el-Hattb, Târihu Bağdâd H/186; el-Kitâye, s. 41; Ebû Nuaym, Hilyetul-Evliyâ, IX/4.
[342] Ahmed bin Hanbel. el-Musned, İV/62, V/375; el-Pesevî, el-MaTriie ve'i-Târîb, 1/535; ei-Heysemî Mecmeu^z-Zevâid VII/271.
[343] el-Hatîb, Şerefu Ashâbil-Hadîs, s. 50; İbnu'l-Cevzî, Menâkıbu'I-imâm Ahmed, s. 235.
[344] es-Suyûtî, el-Câmiu'I-Kebîı'de farklı lafızlarla zikretmiştir. 1/888.
[345] el-Hatîb, a.g.e.: s. 26; İbnu'i-Cevzî, Telbisu iblis, s. 28.
[346] el-Hatîb. a.g.e., s.10.
[347] et-Jaberânî, el-Mu'cemu'l-Kebîr. X/225; el-Heysenû Mecmeu'z-Zevâid. VH/282.
[348] el-Hatîb, a.e.e., s. 52.
[349] ez-Zumer/39, 23.
[350] el-Hattb, a.g.e,, s. 43-4,
[351] el-Hatîb, a.g.e., s. 44; IbnArrâk, Tenzîhu'ş-Şeria, 1/16.
[352] el-Hatîb, a.g.e., s. 60.
[353] el-Hafib, a.g.e.,s.56; TârîhuBağdâd,xmİ1.
[354] el-Hâkim, el-Mustedrek fil/303; İbn Hazm, eHbkâm, VI/819.
[355] el-Hâkim, a.g.e., IH/315.
[356] Rasûlüllah (SAV) islamı harpsiz kabul etlikleri için böyle buyurmuşlardır. Hadis için bkz. el-Buhâ-rî, el-Menâkıb, bab no; 6: Müslim, Fedâiu'lus-Sahâbe, rakam: 185; et-Taberânî, el-Mu'cemu'l-Ev- sat. H/89; el-Hâkim. el-Mustedrek İV/82. İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 98-103.
[357] Sevbân b. ibfâhîm el-ihmîmî el-Mısrî, Ebu'l-Feyyâz veya Ebu'l-Feyz. Meşhur âbid ve zahidlerden-dir. Mısırlıdır. Aslen Nevbe'iidir, mevâlîdendif. 245/859 yılında vefat etmiştir. Bkz. Hilyetu'l-Evüyâ, \XJ33V, Târihu Bağdâd, VIII/393; Vefeyâtu'l-A'yân, 1/101; Mîzânu'l-hidâl, \I3M; Siyeru Alâmi'n-Nu-bela, X!/532; Lisânu'l-Mîzân, 11/437; Tabakâtu'ş-Şa'rânİ 1/59; el-A'lâm, 11/102.
[358] el-Kuşeyri, (Thk. Abdulhalîm Mahmud, Mahmud b. eş-Şerif), İ/59; es-Suiemî, Tabakâtu's-Sûfiyye, s. 21.
[359] Abdurrahman b. Ahmed b. Ati/ye e!-Ansî el-Mezhicîr Ebû Süleyman. Meşhur zahid. Samdaki Da-reyyâ (köyün)dendir. Bağdat'a gidip bir müddet orada kaldı. Sonra tekrar Şam'a döndü. 215/830 yılında Şam'da vefat eti. Safîlerin büyüklerindendir. Zühdle ilgili nakledilen sözleri vardır. Bkz. es-Sulemî, a.g.e., s. 75-82; Vefeyâtu't-A'yân, I/276; Hilyeiu'i-Eviiyâ, IX/254; Târİhu Bağdâd, X/248; Târihu Dâreyyâ, s. 51; el-A'lâm, 111/294; Siyeru A'lâmi'n-Nubelâ, X/182.
[360] es-Sulemî, a.g.e., s. 78; el-Kuşeyrî, 1/96.
[361] es-Sulemî, a.g.e., s. 101; el-Kuşeyrî, i/105.
[362] el-Kuşeyrîde Mesleme şeklinde. Şibl'tn tahkikiyle basılan elinizdeki eserin Arapça baskısında ise bir nüshada bu zatın adının Amr bin Seleme olarak geçtiğine işaret edilmiştir, (s. 77). es-Sulemî. Tabatâtu's-Sûfiyye'de (thk. Nureddin Şureybe}, s.115'de esah olan adının Amr bin Seleme şeklinde olduğunu belirtmiştir. Keza bkz. Ebû Nuaym. Hilyetu'l-Evliyâ, X/229. Hilye'de adının Ömer olarak ta geçtiğine kîl (pek kıymeti olmayan bir söz) olarak temas edilmiştir. (Mütercim).
[363] Ebû Nuaym, Hilyetu'l-Evliyâ, X/230; el-Kuşeyri, 1/107. el-Kuşeyrîde "...defterine yazmayız" şeklinde. Hitye'de ise "...defterine yazma" şeklinde. Bu da noktalamadaki yanlışlıktan kaynaklanmaktadır. (Mütercim].
[364] el-Cuneyd b. Muhammed b. el-Cuneyd el-Bağdâdî el-Hazzâz, Ebu'l-Kâsım. Sûfîdir. islam alimlerinden. Doğumu, yetişmesi ve vefatı Bağdad'da olmuştur. Babası aslen Nihavend'lidir. İbnu'l-Esîr onu tanıtırken 'zamanının dünya imamı" der. Ulema da kendisini tasavvuf yolunun piri sayar. Pek-çok eseri vardır. Bkz. Hiiyetu'l-Evliyâ, X/255; Târihti Bağdâd, Vlf/241; Vefeyâtu'l-A'yan, 1/117; Sı-fatu's-Safve, H/235; Tabakâtu's-Subkî, H/28, 37; Tabakâtu'l-Hanâbiie, s. 89; et~A1âm, İS/141.
[365] Ebû Nuaym, a.g.e., X/257; el-Hatîb, el-Fakîh ve'l-Mutefakkih, 1/150; el-Kuşeyrî, 1/117; İbnu'l-Cev-zî, Telbîsu İblîs, s. 19.
[366] Ebû Nuaym, a.g.e., X/255; el-Haîîb, Târihu Bağdâd, Vil/243; el-Kuşeyri, 1/118.
[367] el-Kuşeyrî, 1/118.
[368] Ahmed b. Hamdan b. Ali, Ebû Cafer e!-Hîrî. Hadis ilminde hafızdır. Nîsâburludur. Nisbet olunduğu Hîre adlı yer Nîsâbur'dadır. Hadis ilminde, Müslim'in şartına göre olan hadisleri topladığı Sa-hîh'i vardır. Büyük bir zahiddi. Cuneyd'le yazışırdı. 311/923'de vefat etmiştir. Bkz. Siyeru A'lâmi'n-Nubelâ, XIV/299; Şezerâtu'z-Zeheb, \V2SV, er-Risâletu'l~Mustatrefe, s. 22; el-A'lâm, 1/119.
[369] Ebû Nuaym, a.g.e., X/245; ei-Kuşeyrî, 1/121.
[370] en-NÛr/24, 54.
[371] Ebû Nuaym, a.g.e., X/244; el-Kuşeyri, 1/122; eî-Hatîb, el-Câmi\ 1/145.
[372] Ebû Nuaym, a.g.e... X/245; el-Kuşeyrî, 1/121.
[373] Ebû Nuaym, a.g.e,, X/245; el-Kuşeyri, 1/136.
[374] Ebû Nuaym, a.g.e., X/302; es-Sulemî, Tabakâtu's-Sûfiyye, s. 268; el-Kuşeyri, 1/146.
[375] es-Sulemî, a.g.e., s. 298; el-Kuşeyri, 1/150.
[376] es-Sulemî, a.g.e.:s.321; el-Kuşeyri, 1/154.
[377] Ebû Nuaym, a.g.e., X/382; es-Sulemî, a.g.e., s. 473; e!-Kuşeyri, 1/188.
[378] es-Sulemî, a.g.e., s. 488; el-Kuşeyri, 1/194.
[379] el-Kuşeyri, 1/455.
[380] el-Kuşeyri, H/474. Fütüvvet Tasavvufta bir ıstılah. (Mütercim],
[381] el-Kuşeyri, 1/89. Tırnak içindeki yer el-Kuşeyrîde "iddia ettiği velilik konusunda" şeklindedir. (Mü tercim).
[382] el-Kuşeyrî, 11/543.
[383] Ebû Nuaym, a.g.e., X/190; es-Sulemî, Tabakâtu's-Sûiiyye, s. 210. [ ] arasını Mtye'den tamamladık.
[384] Ebû Nuaym, a.g.e., X/190. İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 104-107.
[385] el-Buhârî, et-Târibul-Kebİr. İl/235.
[386] ifadenin aslında Şîiyye (Şîa) olması muhtemeldir.
[387] Bkz. eş-Şehristânî, el-Milel ve'n-Nihai, 1/188-9.
[388] Bkz. eş-Şehristânî, a.g.e., 1/166-7; Abdulkâhir el-Bağdâdî, el-Fark beyne'l-Firak, s. 61; el-Eş'arî, Makâlâtu'l-İslâmiyyîn, 1/97.
[389] eş-Şehristânî, a.g.e., 1/162-5.
[390] Bkz. eş-Şehristânî, a.g.e., 1/154-7; el-Eş'arî. Makâlâtu'l-İslâmiyyîn, 1/129-41.
[391] Bkz. eş-Şehristânî, a.g.e.. 1/174; el-Eş!arî, a.g.e, I/85.
[392] Ebû Nuaym, Hilyetu'i-Evliyâ, IX/107. [ ] arası H/7ye'den tamamlandı.
[393] Ebû Nuaym, a.g.e., IX/106; e!-Beyhakî, Menâkıbu'ş-Şâfiî, I/475; el-Halîb, el-Fakîh ve'l-Mutefakkih 1/150.
[394] Ebû Nuaym, a.g.e., IX/106. { ] arası Hiiye'den tamamlandı. eş-Şâfîî, Ahmed bin Hanbel'e şöyle demiştir; "Nezdinizde bir hadis sahih olduğunda bize söyleyin. Ona tabi olalım;' el-Beyhakî, Ma'ri-fe, H/454. (Mütercim).
[395] Ebû Nuaym. a.g.e., IX/107; el-Beyhakî, a.g.e.. t/473.
[396] Ebû Nuaym, ap.e., IX/107.
[397] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 109-112.
[398] İsparta SOÜ. İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi. İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 113.
[399] el-Kehf/18, 55.
[400] Müslim, el-İlm, 15.
[401] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002:113-114.
[402] el-Buhâri. Bed'u'l-Vahy, 1; el-imân, 41; Müslim, el-İmâre. 155.
[403] el-Buhâri, et-Tıb, 33,39; el-İcâre, 16; Müslim, es-Se!âm, 66.
[404] en-Necm/53, 3-4.
[405] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 114-115.
[406] Müslim, el-Musâfirîn, 18.
[407] Ahmed b. Hanbel, el-Musned, V/72.
[408] en-Nisâ/4,29.
[409] Mücmel: Bir açıklama yapılmadıkça kendisi ile ne kastedildiği anlaşılmayan müphem lafız.
[410] Muşkil: İster hepsinde isler bir kısmında "hakikat" olmak üzere iki veya daha çok manaya gelen lafız.
[411] el-Bakara/2,187.
[412] el-Buhâri, en-Nikâh, 27; Müslim, en-Nikâh, 37-8.
[413] en-Nisâ/4,24.
[414] el-Mâide/5, 38.
[415] el-Bakara/2,180.
[416] el-Buhân, el-Vasâyâ, 6; Ebû Dâvûd, el-Vasâyâ, 6.
[417] el-Haşr/59, 7.
[418] Ât-u İmrân/3, 31-2.
[419] en-Nisâ/4, 80.
[420] en-Nisâ/4, 64.
[421] Âl-u İmrân/3, 132.
[422] Âl-u İmrân/3, 172; en-Nisâ/4,13, 59, 60; el-Mâide/5, 92; el-A'râf/7, 157; el-Enfâl/8,1, 20, 24, 27. 46; et-Tevbe/9, 3, 71, 94, 99, 105, 120; en-Nûr/24, 48, 50, 54, 56; eş-Şuarâ/26, 108, 110, 126, 131, 144, 150, 163, 179; el-Ahzâb/33, 33, 66, 71; ez-Zuhruf/43, 63; Muhammed/47, 33; el-Feth/48,17; el-Hucurât/49,14; el-Mucâdele/58,13; et-Teğâbun/64,13; el-Hâkka/69,10; Nûh/71.3.
[423] en-Nisâ/4, 59.
[424] el-Ahzâb/33, 36.
[425] en-Nûr/24. 59.
[426] en-Nûr/24. 51-2.
[427] en-Nisâ/4, 65.
[428] en-Nisâ/4, 13-4.
[429] en-Nisâ/4,115.
[430] el-Mucâdele/58, 9.
[431] el-Enfâl/8,13.
[432] en-Nahl/16,44.
[433] ibrâhîm/14. 4.
[434] en-Nahl/16,64.
[435] et-Tevbe/9, 29.
[436] el-A'râf/7,157.
[437] el-Ahzâb/33, 21.
[438] el-Hicr/15, 9.
[439] en-Necm/53,3-4.
[440] el-Haşr/59, 7.
[441] ÂI-u!mrân/3:31-2.
[442] en-Nisâ/4: 64.
[443] Ebu Dâvûd, es-Sunne, 5; et-Tirmizî, el-İlim. 10; ibn Mâce, el-Mukaddime. 2.
[444] el-JWuvatta'.el-Kader,3.
[445] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 115-122.
[446] el-Afızâb/33, 21.
[447] eLBuhSrî, el-Ezân, 18.
[448] en-Nesaî, el-Menâsik, 220;Ahmed bin Hanbel, el-Musned, 111/318, 366.
[449] el-Haşr/59, 7.
[450] Ebu Dâvûd, es-Salât, 89; Ahmed bin Hanbel, el-Musned, III/92.
[451] et-Buhâri, el-İ'iisâm. 4; el-Ubâs. 46.
[452] Ebu Davut, es-Salât, 226.
[453] el-Buhârî, ez-Zekât 11.
[454] Müslim, Fedâilu's-Sahâbe, 17. İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 122-124.
[455] Yûsuf/12.40.
[456] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 124-126.
[457] el-Buhârî, en-Nikâh, 1.
[458] el-Munâvî, Feyzu'l-Kadîr, İV/96.
[459] İmam Suyûti, Sünnetin İslâmdaki Yeri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002: 126-128.
