Kardeşler arası yakınlık veya uzaklık duygu ve davranışları değiştirebilir ama kardeş olduğumuz gerçeğini değiştirmez.
Bu genel durumu Kur'an'dan bir örnekle somutlaştırmak istiyorum: Yusuf'un kardeşleri kıskançlıkları yüzünden kendisini öldürmeye kalkışıyor ve sonunda adı kayıplar listesinde çıkıyor! [1] Kendisini kuyuya atan kardeşlerine gün gelip yaptıklarını söyleyeceğini Yusuf, Allah'ın lütfü ile biliyordu. [2] Müjdenin tevili gerçekleşip kardeşlerinin itiraf ve mahcubiyetlerini görünce Yusuf, hakiki kardeşlik sözünü söylüyor:
Bu genel durumu Kur'an'dan bir örnekle somutlaştırmak istiyorum: Yusuf'un kardeşleri kıskançlıkları yüzünden kendisini öldürmeye kalkışıyor ve sonunda adı kayıplar listesinde çıkıyor! [1] Kendisini kuyuya atan kardeşlerine gün gelip yaptıklarını söyleyeceğini Yusuf, Allah'ın lütfü ile biliyordu. [2] Müjdenin tevili gerçekleşip kardeşlerinin itiraf ve mahcubiyetlerini görünce Yusuf, hakiki kardeşlik sözünü söylüyor:
"Bu gün size kınama yok. Allah sizi bağışlar. Çünkü O merhametlilerin en merhametlisidir." [3]
Bu örnek çerçevesinde bir noktayı aydınlatmamız gerekiyor. Kuyuya atılırken de, onları affederken de Yusuf (a.s), onların kardeşiydi. O halde, öldürmeğe kalkışan ile kendisine tuzak kuranı affeden kardeş arasındaki fark ne? Biri, şeytanın propogandasına kapılarak kıskançlığını ön plana çıkaran kardeş, diğeri de Allah'ın vahyine uyarak kardeşini şeytanın esaretinden kurtaran kardeş. O halde vahiy, gözardı edilmiş kardeşliğin hatırlatılması; kin ve düşmanlık ise şeytan tarafından kardeşlik duygusunun örtülmesi ve yerine kıskançlığın konmasıdır. Bu gerçeği bazı insanlar, Yusuf gibi erken öğreniyor, bazıları da onun kardeşleri gibi oldukça geç anlıyor. Tabiî bazıları da hiç öğrenmeden gidiyor. Yusuf gibi sabır abidesi olmak için geç öğrenenleri, hiç öğrenmeyecek olanlardan ayırmak lazım. Bu da Allah'a bağlı bir gönül gerektirir.
Burada asıl ele alınması gereken hususlardan birisi ve en önemlisi, evi terketmiş Âdemoğullarının eve dönmesi için çağrı yaparken evdekilerin birbirini yememesidir. Düşmana bile mert davranmayı, kafirlerin kötülüğüne karşı sabırlı ve ümitvar olarak iyi davranmayı öğütleyen bir dinin temsilcileri, kendi aralarında daha şefkatli ve müsamahalı davranması gerekir. Hata ile ma'lül iki müsiüman arasında sorun çıksa bile çözümsüz olmadığını bilmek ve zamanla herşeyin düzeleceğine inanmak her müslümanın göz önünde bulundurması gereken bir zorunluluktur. Sorunsuz bir dünya olmadığına göre, sorun çıktığında nasıl davranacağını bilen insanlar, en iyi kardeşliği gerçekleştirecek insanlardır. Üçüncü şahısların yangına körükle gitme yerine ıslah ümidiyle yaklaşması ve arabuluculuk girişimi de bir diğer önemli görevdir; [4] İslam'ın kardeşler arası ilişkilerdeki sorunlara nasıl yaklaşılması gerektiği konusundaki öğütlerini kısaca özetlemeye çalışalım.
Müslüman kardeşini tahkir etmek kişinin şer özelliğini yansıtır. [5] Çünkü kibir, küfrün de temelini oluşturan en büyük günahlardan biridir. [6] Kendisi için istediğini kardeşi için istemek, imandandır
[7]Fesadla bir insanı öldürmek, bütün insanları öldürmek; bir insanı yaşatmak, bütün insanları yaşatmak gibidir [8]Bırakın öldürmesini, kişinin kardeşini kaldırıp yerine kendisinin oturması bile çok çirkin bir davranıştır [9]İnsanın kardeşiyle alay etmesi, kusurunu araştırması, kötü lakapla çağırması fısk ve zulümdür. Zann, tecessüs, arkadan çekiştirme gibi davranışlar, insanın ölü kardeşinin etini yemesi kadar çirkin huylardır. [10]
"Size adam öldürmemeniz söylenmişti. Ben size derim ki kardeşine kızan, hükme müstehak olacaktır... Göze göz, dişe diş dendiğini işittiniz. Fakat ben size derim ki; kötüye karşı koyma ve senin sağ yanağına kim vurursa ona ötekini de çevir." [11]
Hz. İsa'ya atfedilen bu sözlerin değerini şimdi daha iyi anlıyorum. Müslümanın kardeşiyle üç günden fazla küs durması helal olmadığı [12] gibi akrabaya, yoksula ve yolcuya hakkını vermeyip saçıp savurması şeytanla kardeş olmaktır. [13] Cehenneme giren her ümmet kardeşine lanet eder. [14] Çünkü kendisi de lanetlik biri gibi davranıyordu. O halde kardeşliği cehenneme gitmeden önce ısıtmak lazım. Tabi bu çağrıyı lüks bulanlar olabilir. O durumda bile insan kardeştir. Önemli olan Yusuf gibi kardeş olabilmektir.
[1] Yusuf: 12/9-10.
[2] Yusuf: 12/15.
[3] Yusuf: 12/90/92.
[4] Hucurat: 49/9,10.
[5] Müslim, Birr, 32.
[6] Nahl: 16/23.
[7] Buhari, İman, 7; Müslim, iman, 71, 72.
[8] Maide: 5/32
[9] Buhari, Cuma, 2.
[10] Hucurat: 49/11, 12
[11] Matta:5/21, 22, 38, 39.
[12] Buhari, Edep, 57.
[13] İsra: 17/26, 27.
[14] Araf: 7/38.
